Η Ικαρία απελευθερώθηκε από τον Τουρκικό ζυγό έγινε κράτος για μερικούς μήνες μέχρι την είσοδο των Ελληνικών στρατευμάτων και την προσάρτηση στην Ελλάδα στις 4 Νοεμβρίου του 1912 και από τότε συνεχώς εδώ και 102 χρόνια ανήκουμε στην Ελλάδα και θα συνεχίσουμε να ανήκουμε εκεί.Είμαστε Έλληνες και μετά Ικαριώτες.
Τι ήταν όμως και πως ξεκίνησε η επανάσταση το 1912;
Εκμεταλλευόμενοι τον ιταλοτουρκικό πόλεμο στο Αιγαίο, οι Ικαριώτες επαναστάτες ξεσηκώθηκαν χωρίς να περιμένουν την άδεια ή τη βοήθεια της ελεύθερης Ελλάδας και μέσα σε μία μέρα εξουδετέρωσαν την τουρκική φρουρά και απελευθέρωσαν το νησί. Η προσωρινή διοίκηση, κάτω από την προεδρεία του γιατρού Ιωάννη Μαλαχία, ηγέτη της επανάστασης, δεσμεύτηκε να φροντίσει για την Παιδεία, την οργάνωση της Δικαιοσύνης, το εμπόριο, τη Ναυτιλία και την εξωτερική πολιτική. Για πέντε μήνες, μέχρι την άφιξη του ελληνικού στόλου το Νοέμβρη του 1912, η «Ελευθέρα Πολιτεία της Ικαρίας» παρέμεινε ένα ανεξάρτητο κράτος με δικές του ένοπλες δυνάμεις, δική του διοίκηση, νόμισμα, σημαία και ύμνο.
Βέβαια νόμισμα δεν προλάβαn να φτιάξουμε αλλά αυτά που μείναν στην Ιστορία είναι η σημαία και τα γραμματόσημα, που σήμερα αποτελούν συλλεκτικό κομμάτι για τους συλλέκτες γραμματοσήμων.
Ο ύμνος της Ελεύθερης πολιτείας της Ικαρίας
Από το δώμα του Πλάστη σταλμένη
η Θεά η γλυκιά, κατεβαίνει
με ρομφαία στο ένα της χέρι
και στο άλλο αναμμένο δαδί,
τη χαρά και το φώς για να φέρει
στο μικρό αλλά ανδρείο νησί.
Και τα σίδερα σκίζει, σκορπάει
καίει τα ράκη, μακριά τα πετάει
που από χρόνια το είχαν ζωσμένο
το νησάκι τ’ ωραίο σφικτά,
γιατί ήταν το μαύρο δεμένο
στην πικρή του βαρβάρου σκλαβιά.
Και κινώντας το κάτασπρο χέρι
με το πύρινο πού ‘χε μαχαίρι
με ολόχρυσα γράφει ψηφία
στου μαρμάρου την πλάκα βαθειά:
«Είσαι αθάνατη, ναι, ΙΚΑΡΙΑ
και στεφάνια σου πρέπουν πολλά»
(Ποίηση Φραγκίσκος Καρρέρ,
Μελοποιήση: Κωνσταντίνος Ψάχος)
Στο παρελθόν έχουμε γράψει για τον Φραγκίσκο Κάρρερ και τον Κωνσταντίνο Ψάχο,που έιναι δύο πρωτοποριακοί καλλιτέχνες της εποχήςΟ Κωνσταντίνος Ψάχος (1866 – 1949) υπήρξε Έλληνας λόγιος, παιδαγωγός, βυζαντινολόγος, μουσικός, συνθέτης, πρωτοψάλτης και μουσικολόγος. Ήταν μια σημαντική προσωπικότητα που έδρασε και επηρέασε την μουσική κουλτούρα της Μικράς Ασίας ενώ ο Φραγκίσκος Κάρρερ σημαντικός επτανήσιος λογοτέχνης.
Επίσης στην Ιστορία και τη θύμιση μας έμεινε η εικόνα,που συνοδεύει τον ύμνο της Ικαρίας.
Γιατί έγινε η επανάσταση;
Εκείνο τον καιρό βρισκόταν σε εξέλιξη ο Ελληνοιταλικός πόλεμος.Οι Ιταλοί είχαν καταλάβει τα δωδεκάνησα,που μείναν τελικά στην Ιταλική κατοχή μέχρι το τέλος του δευτέρου Παγκοσμίου πολέμου. Οι Ικαριώτες από τη μία θέλαν να διώξουν τον Τουρκικό ζυγό και από την άλλη είχαν την δίψα της ένωσης με την υπόλοιπη Ελλάδα. Οι ικαριώτες ως ελεύθερα πνέυματα αντισταθήκαν στην νέα ιταλική λαίλαπα,που προσέβλεπε στην κατάκτηση και των νησιών του Βορειοανατολικού Αιγαίου.Κινήθηκαν λοιπόν αμέσως κια διώξαν μέσα από το αίμα των Ηρώων τον Τουρκικό ζυγό. Μία από της ηγετικές μορφές της επανάστασης σκοτώθηκε στο χωριό Χρυσόστομος,που υπάρχει σήμερα το μνημείο εις μνήμην του .Επρόκειτο για τον Γεώργιο Σπανό, που υπάρχει αρκετή αρθρογραφία και για αυτόν.
Η προετοιμασία της επανάστασης και το χρονικό
Με αφορμή την Ιταλική κατοχή, αντιπρόσωποι των ελληνικών νησιών συναντήθηκαν στο μοναστήρι του Ιωάννη του Θεολόγου στην Πάτμο από τις 3 έως τις 5 Ιουνίου του 1912. Στις 4 του ίδιου μήνα, οι αντιπροσωπείες κήρυξαν τη δημιουργία της «Πολιτείας του Αιγαίου» εκφράζοντας έτσι την κοινή τους επιθυμία για ένωση με την υπόλοιπη Ελλάδα και την αποχώρηση των Ιταλών.
Ο Χ. Παμφίλης, δικηγόρος και εκπρόσωπος της «Ικαριακής εν Αιγύπτω Αδελφότητος» βρέθηκε μεταξύ αλληλέγγυων νησιωτών του Αιγαίου σε συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στην Αλεξάνδρεια. Τάχθηκε υπέρ του ένοπλου αγώνα κατά των Τούρκων στην Ικαρία και πρότεινε την κήρυξη της αυτονομίας των όμορων νησιών. Οι Ικαριώτες, κατόπιν τούτου, ήρθαν σε επαφή με την ελληνική κυβέρνηση μέσω του γιατρού Ιωάννη Μαλαχία.
Ξεκίνησαν άμεσα τις προετοιμασίες για την εκπαίδευση των ανδρών στη μάχη. Ο απεσταλμένος του Υπουργείου Εξωτερικών Κ. Μυριανιθόπουλος Κυπραίος, ηγήθηκε του ένοπλου σώματος των Ικαρίων. Στην εξέγερση που ακολούθησε, οι Ικαριώτες κατάφεραν να επανακτήσουν τον έλεγχο εδαφών. Έφτασαν στο χωριό Χρυσόστομος όπου έλαβε χώρα μία αιματηρή μάχη, κατά τη διάρκεια της οποίας σκοτώθηκε ο Γ. Σπανός.
Το τελευταίο προπύργιο των Τούρκων ήταν το διοικητήριο στον Άγιο Κήρυκο. Οι υπερασπιστές του παραδόθηκαν και μαζί με άλλους αιχμαλώτους μεταφέρθηκαν στη Σάμο, από όπου κατευθύνθηκαν στη συνέχεια προς την Έφεσο.
Η ένωση της Ικαρίας με την Ελλάδα δεν πραγματοποιήθηκε σε αυτή την ευνοϊκή για τα ελληνικά δεδομένα συγκυρία. Η ελληνική κυβέρνηση πρότεινε στους Ικαριώτες να κηρύξουν την ανεξαρτησία του νησιού, παρά το θετικό αποτέλεσμα του ένοπλου αγώνα. Σε ψήφισμα που ακολούθησε σύσσωμος ο Ικαριώτικος λαός έδωσε την έγκρισή του για την ανακήρυξη της «Ελεύθερης Αυτόνομης Πολιτείας».
Την εξουσία της Πολιτείας, ανέλαβε η Διοικητική Επιτροπή. Αποτελούνταν αρχικά από εννέα δημογέροντες οι οποίοι αυξήθηκαν σε δώδεκα, υπό την προεδρία του Ι. Μαλαχία. Καθόρισαν σημαία με χρώμα κυανό και ένα λευκό σταυρό στο κέντρο της.
Ο Φρ. Καρέρ έγραψε τους στίχους του Ύμνου της Πολιτείας και τη μελοποίησή του ανέλαβε ο Κ. Ψάχος. Η Ελεύθερη Πολιτεία της Ικαρίας, κατά τον πεντάμηνο βίο της οργάνωσε τον τομέα της Διοίκησης, εξέδωσε γραμματόσημα και εφημερίδα.
Προχώρησε στη σύσταση σωμάτων ακτοφυλακής και χωροφυλακής. Αποφάσισε τη λειτουργία δικαστηρίων, ταχυδρομείου και τελωνείου.
Στην αρχή του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου μία ομάδα Ικαριωτών υπό τις διαταγές του Α. Βλαχόπουλου αποπειράθηκε να καταλάβει το νησί με δυνάμεις που αποβίβασε από το αντιτορπιλικό «Θύελλα».
Στις 4 Νοεμβρίου 1912, με επίσημη τελετή που έγινε στον Εύδηλο η Ικαρία ενώθηκε τελικά με την Ελλάδα. Η προσχώρηση του ακριτικού νησιού αναγνωρίστηκε και διεθνώς από τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου που υπογράφηκε το 1913.
ο Κωνσταντίνος Μυριανθόπουλος αναγγέλει στις 15.7.1912 από την Ικαρία σε γράμμα του προς τον Ίωνα Δραγούμη την επανάσταση της Ικαρίας.
Ίδωμεν τι τέξεται η επιούσα. Ημείς θα πράξωμεν συμφώνως προς τας εντολάς σας.
Ζητούμεν όπλα και τινας άνδρας και οδηγίας που θα στείλωμεν τους αισμαλώτους Τούρκους, εις τους οποίους θα φερθώμεν λίαν φιλανθρώπως. Θα αναγγείλωμεν μεθαύριον το πολίτευμα εις τον υμέτερον πρόξενον της Σάμου. Οδηγήσατε ημάς δια τα περαιτέρω
Ο πρωθυπουργός Βενιζέλος έδωσε γραπτή απάντηση στο γιατρό Αναγνωστόπουλο που μετέφερε στην Ικαρία την τελική έγκριση του για την επανάσταση προς το γιατρό Ιωάννη Μαλαχία με τα εξής λόγια “Θαρσείν χρει. Οι βραδύνοντες ου στεφανούνται”.
Ο αρχηγός της Ικαριακής Επανάστασης ύστερα από συγκρούσεις και μάχες πρώτα στο Περδίκι, μετά με εφόδους στον Αστυνομικό Σταθμό πρώτα του Ευδήλου, μετά του Φραντάτου στον οποίο μπήκε πρώτος ο Παπάς Κωνσταντίνος Κουλουλιάς και μετά του Χριστού Ραχών, όπου πιάσανε όλους τους Τούρκους χωροφύλακες αιχμαλώτους. Απο κει στο Χρυσόστομο όπου δόθηκε μάχη στήθος με στήθος με θύμα τον πρωτομάρτυρα και πολύτεκνο Γεώργιο Σπανό και ένα Τούρκο τραυματία. Μετά στη θέση Λουβιάρικα και απο κει όλοι μαζί οι επαναστάτες πολιόρκησαν το Διοικητήριο στον Άγιο Κήρυκο στο οποίο αμύνονταν οι Τούρκοι και αρνιόντουσαν να παραδοθούν. Και μόνο όταν ρίξανε μέσα δέσμες από δυναμίτες ο Ρούσος και ο Σακούτης, ο Καϊμακάμης φώναξε στη φρουρά “Μπιζίμ αγλούμ τεσλήμ” (παιδιά μου παραδοθείτε) και παραδόθηκαν όλοι. Συνολικά 30 χωροφύλακες και 20 οπλισμένοι υπάλληλοι Τούρκοι. Ύστερα από λίγες μέρες με την εντολή της Ελληνικής Κυβέρνησης τους μετέφεραν χωρίς να τους πειράξουν στη Σάμο.
Ο Ιωάννης Μαλαχίας μίλησε στις 18.7.1912 στον επαναστατημένο λαό της Ικαρίας με αυτά τα λόγια:
“Κηρύσσομεν την νήσον ημών πολιτείαν αυτόνομον και ελευθέραν μέχρις ότου συμπληρώσωμεν την ιστορικήν ημών αποστολήν ενούμενοι μετά της μητρός Ελλάδος” Αμέσως μετά οι επαναστάτες ορκίζονταν στο Ευαγγέλιο με τον απλό όρκο “Ορκίζομαι ότι θα υπερασπιστώ ευσυνειδήτως την πατρίδα”
Την ίδια μέρα στις 18.7.1912 επεκτάθηκε η επανάσταση στους Φούρνους και έκλεισε ο δρόμος της Ιταλικής επιβουλής τόσο προς τη Σάμο όσο και προς τη Χίο. Η Ικαρία είναι το πρώτο νησί το οποίο ζήτησε αμέσως μετά την επανάσταση την Ένωση με την Ελλάδα με τηλεγράφημα στις 19.7.1912. Το υπουργείο Εξωτερικών στις 20.7.1912 ειδοποιεί την επαναστατική επιτροπή της Ικαρίας ότι να μην κηρύξουν ένωση τώρα αλλά αυτονομία, η οποία κηρύχθηκε στις 23.7.1912 επίσημα όταν σηκώθηκε η σημαία της αυτονομίας του Συνεδρίου της Πάτμου με το Μακεδονομάχο Ευάγγελο Κουκουδέα που έστειλε η κυβέρνηση του στρατού της Ελευθέρας Πολιτείας.
Στις 25.7.1912 στέλνονται στην Ικαρία 25 όπλα γκρα και 5000 σφαίρες. Το καθεστώς της Ελευθέρας Πολιτείας της Ικαρίας δημοσιεύθηκε στις 28.7.1912, με υπόμνημα προς τις Δυνάμεις στην Αθήνα. Στις 25.7.1912 ο Ιταλός φιλέλληνας δημοσιογράφος Μαγκρίνι δημοσιεύει τα γεγονότα της Ικαρίας και ο Αυστριακός Τύπος ασχολείται στις 2 και στις 4 Αυγούστου με αυτά. Το Ρώυτερ το μετέδωσε στον κόσμο στις 29.7.1912
Αυτή είναι η ιστορία και τα πρόσωπα της πιο λαμπρής Ιστορίας για το νησί μας και όλοι όσοι σήμερα μιλάνε για αποσχίσεις και δήθεν βούληση των Ικαριωτών να βρίσκονται σε άλλο κράτος σε σχέση με την Ελλάδα, είναι απλά ανιστόρητοι και γραφικοί. Οι προγονοί μας παλέψαν για να μπούμε στην Ελλάδα και το γεγονός πως δεν μπήκαμε αμέσως δεν σημαίνει πως δεν θέλαμε αλλά απλά δεν το επετρέπαν οι συνθήκες.
