γράφει ο Δημήτριος Τσίκας
Διεθνολόγος – Συγγραφέας
Ἡ παρακμὴ τῆς Δύσης, ὅπως τὴν ἀνέλυσε ὁ Oswald Spengler στὸ ἔργο του «Ἡ Παρακμὴ τῆς Δύσης», δὲν ἀποτελεῖ ἁπλῶς ἱστορικὸ γεγονὸς ἢ φιλοσοφικὴ παρατήρηση· εἶναι μιὰ προειδοποίηση γιὰ τὴ μοῖρα τῶν πολιτισμῶν. Ὁ Spengler ἀντιμετωπίζει τοὺς πολιτισμοὺς ὡς ὀργανισμοὺς μὲ δική τους «ζωτικὴ ψυχή», ποὺ περνοῦν μέσα ἀπὸ φάσεις γέννησης, ἀνάπτυξης, ἀκμῆς καὶ παρακμῆς. Ὁ δυτικός, ὁ λεγόμενος Φαουστικὸς πολιτισμός, χαρακτηρίζεται ἀπὸ τὴν ἀτέρμονη ἐπιθυμία γιὰ γνώση, κυριαρχία καὶ τεχνολογικὴ ὑπέρβαση. Ὡστόσο, μετὰ ἀπὸ αἰῶνες δημιουργικῆς ἄνθησης, εἰσέρχεται σὲ μιὰ φάση ὅπου ἡ πολιτικὴ γίνεται διαχειριστική, ἡ τέχνη ἐπαναλαμβάνει τὸ παρελθὸν ἀντὶ νὰ δημιουργεῖ, καὶ ἡ κοινωνία ἀκολουθεῖ μιὰ τεχνοκρατικὴ καὶ μηχανικὴ λογική. Στὸ τέλος αὐτῆς τῆς φάσης, ἐμφανίζονται οἱ «αὐτοκράτορες», ἡγέτες ποὺ προσπαθοῦν νὰ ἐπιβάλουν τάξη καὶ ἰσχύ, ἀλλὰ ἡ πνευματικὴ καὶ πολιτισμικὴ ἐνέργεια τοῦ πολιτισμοῦ ἔχει ἤδη ὑποχωρήσει.
Αὐτὴ ἡ παρατήρηση γιὰ τὴν ἱστορικὴ μοῖρα τῶν πολιτισμῶν ἀποτέλεσε τὴν ἀφετηρία γιὰ τὸν Guillaume Faye καὶ τὸν Ἀρχαιοφουτουρισμό. Ὁ Faye δὲν δέχεται τὴν παρακμὴ ὡς ἀναπόφευκτη μοῖρα, ἀλλὰ ὡς εὐκαιρία ἀναγέννησης μέσα ἀπὸ τὴ σύνθεση ἀρχαϊκῶν καὶ τεχνολογικῶν ἀξιῶν. Στὸ ὅραμά του, ἡ Δύση μπορεῖ νὰ ἀνακτήσει τὴν ἰσχὺ καὶ τὴ συνοχή της ὄχι μὲ τὴν ἐπιστροφὴ στὸ παρελθόν, ἀλλὰ μὲ τὴν ἐνσωμάτωσή του σὲ ἕναν κόσμο ποὺ διαμορφώνεται ἀπὸ τεχνολογικὴ ὑπέρβαση καὶ γεωπολιτικὴ προσαρμοστικότητα. Ὁ Ἀρχαιοφουτουρισμὸς προτείνει ἕναν τύπο ἀνθρώπου ποὺ συνδυάζει τὴν πειθαρχία καὶ τὶς παραδοσιακὲς ἀξίες τῆς ἀρχαϊκῆς Εὐρώπης μὲ τὴν τεχνολογικὴ καινοτομία, δημιουργῶντας ἕναν πολίτη ἱκανὸ νὰ ἐπιβιώσει καὶ νὰ κυριαρχήσει σὲ ἕναν μεταβαλλόμενο κόσμο.
Σὲ αὐτὴν τὴ μεταφαουστικὴ ἐποχή, ὁ κόσμος σταδιακὰ μετατρέπεται σὲ πολυπολικό, ὅπου ἡ παγκοσμιοποιημένη ἀγορὰ χάνει τὴν πολιτισμικὴ καὶ ἠθικὴ νομιμοποίησή της. Οἱ παραδοσιακὲς δημοκρατικὲς δομὲς καὶ οἱ φιλελεύθερες οἰκονομίες ἀδυνατοῦν νὰ ἀνταποκριθοῦν στὶς σύνθετες προκλήσεις τῶν δημογραφικῶν ἀλλαγῶν, τῆς τεχνολογικῆς κυριαρχίας καὶ τῆς πολιτισμικῆς σύγκρουσης. Ἡ τεχνολογία καὶ ἡ οἰκονομία παύουν νὰ εἶναι οὐδέτερα ἐργαλεῖα καὶ μετατρέπονται σὲ μέσα στρατηγικῆς κυριαρχίας καὶ πολιτισμικῆς ἐπιβίωσης. Μέσα σὲ αὐτὸ τὸ νέο πλαίσιο, ἡ ἀνάγκη γιὰ μιὰ νέα μορφὴ διακυβέρνησης, ποὺ συνδυάζει τὴν ταυτότητα, τὴν πειθαρχία καὶ τὴν τεχνολογικὴ ἱκανότητα, γίνεται ἐπιτακτική.
Ὁ Ἐθνικοκαπιταλισμὸς ἐμφανίζεται ὡς ἡ πρακτικὴ ἐφαρμογὴ τῶν ἀρχαιοφουτουριστικῶν ἰδεῶν. Δὲν ἀρνεῖται τὴν τεχνολογικὴ πρόοδο ἢ τὴν ἀγορὰ· ἀντίθετα, τὶς ἐντάσσει σὲ μιὰ εὐρύτερη στρατηγικὴ ποὺ στοχεύει στὴν ἐνίσχυση τῆς ἐθνικῆς ἰσχύος καὶ τῆς πολιτισμικῆς ταυτότητας. Στὸν Ἐθνικοκαπιταλισμό, ὁ πλοῦτος καὶ ἡ οἰκονομία δὲν ἀποτελοῦν αὐτοσκοπό, ἀλλὰ μέσα γιὰ τὴν ἀνάπτυξη τοῦ ἐθνικοῦ σώματος καὶ τῆς στρατηγικῆς κυριαρχίας. Ἡ ἱεραρχία καὶ ἡ πειθαρχία ἐπιστρέφουν ὡς φυσικὲς καὶ ἀναγκαῖες συνθῆκες, ἐνῷ ἡ ἐργασία καὶ ἡ παραγωγὴ συνδέονται μὲ τὴν ἀποστολὴ τοῦ ἔθνους, ὄχι μὲ ἀτομικὸ ἢ βραχυπρόθεσμο κέρδος. Ἡ τεχνολογία, ἀντὶ νὰ ὑπηρετεῖ ἀτομικὲς ἢ οὐτοπικὲς φιλοδοξίες, γίνεται ἐργαλεῖο πολιτισμικῆς ἐνίσχυσης καὶ στρατηγικῆς αὐτονομίας.
Στὸν μεταφαουστικὸ κόσμο, ὁ Ἐθνικοκαπιταλισμὸς ἐπιτρέπει τὴ μεταμόρφωση τοῦ ἀνθρώπου τῆς ὕστερης Δύσης σὲ πολίτη-πολεμιστή, ἱκανὸ νὰ συνδυάσει πνευματική, πολιτικὴ καὶ τεχνολογικὴ δύναμη. Ἡ ἰδεολογία αὐτὴ δὲν εἶναι ἁπλῶς θεωρητικὴ· ἀποτελεῖ σχέδιο πράξης γιὰ τὴ δημιουργία ἑνὸς νέου εὐρωπαϊκοῦ πολιτισμικοῦ μπλόκ, ποὺ θὰ συνδυάζει τὶς ρίζες τοῦ παρελθόντος μὲ τὶς δυνατότητες τοῦ μέλλοντος. Σὲ ἀντίθεση μὲ τὴν παρακμὴ ποὺ περιέγραψε ὁ Spengler, ἐδῶ ἡ κρίση μετατρέπεται σὲ ἐργαλεῖο ἀναγέννησης, ὅπου ἡ πολιτική, ἡ οἰκονομία καὶ ἡ τεχνολογία ὑπηρετοῦν ἕνα ἑνιαῖο ὅραμα ἐπιβίωσης καὶ κυριαρχίας.
Ἡ σύνδεση τῆς παρακμῆς μὲ τὴν ἀναγέννηση, ὅπως διατυπώνεται ἀπὸ τὸν Spengler μέσῳ τοῦ Faye καὶ πρακτικὰ ἀπὸ τὸν Ἐθνικοκαπιταλισμό, ἀναδεικνύει μιὰ σαφῆ ἰδεολογικὴ συνέχεια: ἀπὸ τὴν ἱστορικὴ παρατήρηση τῆς φθορᾶς τῆς Δύσης, στὴν θεωρητικὴ σύνθεση τοῦ Ἀρχαιοφουτουρισμοῦ καὶ τέλος στὴν ἐφαρμογὴ τοῦ μέσῳ ἑνὸς συστήματος πολιτικῆς, οἰκονομίας καὶ στρατηγικῆς ποὺ ἐπιδιώκει τὴν ἀναστήλωση καὶ ἐνδυνάμωση τοῦ εὐρωπαϊκοῦ πολιτισμοῦ. Εἶναι, μὲ ἄλλα λόγια, ἡ μεταμόρφωση τῆς κρίσης σὲ στρατηγικὴ εὐκαιρία, καὶ ἡ ἀναγέννηση ἑνὸς κόσμου ποὺ μπορεῖ νὰ ἀντιμετωπίσει τὶς προκλήσεις τοῦ μέλλοντος χωρὶς νὰ θυσιάσει τὶς ρίζες του.
