γράφει ο Δημήτριος Τσίκας
Διεθνολόγος – Συγγραφέας
Ἡ Φινλανδία τὰ τελευταῖα χρόνια παρουσιάζει μιὰ πολιτικὴ ἀσύλου ποὺ ἐγείρει σοβαρὰ ἐρωτήματα γιὰ τὴν διαφάνεια, τὴ συνέπεια καὶ τὴ δικαιοσύνη τῆς εὐρωπαϊκῆς μεταναστευτικῆς πολιτικῆς. Ἀπὸ τὴ μία πλευρά, τὸ φινλανδικὸ κράτος ἐπιδεικνύει ἀξιοσημείωτη εὐελιξία καὶ κατανόηση ἀπέναντι σὲ αἰτοῦντες ἄσυλο προερχόμενους ἀπὸ χῶρες ὅπως ἡ Σομαλία, ἡ Συρία, ἡ Ὑεμένη ἢ τὸ Ἀφγανιστάν. Τὰ ποσοστὰ ἀποδοχῆς αἰτήσεων ἀπὸ αὐτὲς τὶς χῶρες ἀγγίζουν ἢ καὶ ξεπερνοῦν τὸ 70% (τὸ ὑψηλότερο στὴν Εὐρώπη), μὲ τὶς ἀρχὲς νὰ ἀναγνωρίζουν τὴν ὕπαρξη συστημικῶν κινδύνων στὶς κοινωνίες προέλευσης αὐτῶν τῶν ἀνθρώπων. Ἡ ἀντιμετώπιση αὐτή, ἂν καὶ βασίζεται σὲ ἀρχὲς ἀνθρωπισμοῦ, συχνὰ προχωρεῖ μὲ τρόπο ποὺ παρακάμπτει κάθε οὐσιαστικὴ ἀνάλυση τοῦ βαθμοῦ προσωπικῆς ἀνάμειξης τῶν αἰτούντων στοὺς κινδύνους ποὺ ἐπικαλοῦνται, ἀντιμετωπίζοντας τοὺς σχεδὸν συλλογικὰ ὡς θύματα, ἀνεξαρτήτως τῆς ἀτομικῆς τους πορείας.
Ἀντίθετα, ἡ ἴδια ἡ Φινλανδία φαίνεται νὰ ἐπιδεικνύει ἐντελῶς διαφορετικὴ στάση ἀπέναντι σὲ πολιτικὰ πρόσωπα ἢ μέλη καταπιεσμένων ἐθνοτικῶν κοινοτήτων ἀπὸ τὴ Ρωσία, ὅπως οἱ ὁμόφυλοι Καρελιανοί. Παρὰ τὸ γεγονὸς ὅτι ἡ Ρωσία ἀποτελεῖ μιὰ ὅλο καὶ πιὸ αὐταρχικὴ δύναμη, μὲ ἐκτεταμένη στρατοκρατία καὶ καταστολὴ κάθε μορφῆς διαφωνίας, οἱ φινλανδικὲς ἀρχὲς ἀπορρίπτουν σχεδὸν συστηματικὰ αἰτήματα ἀσύλου ἀπὸ Ρώσους πολῖτες, ἀκόμη κι ὅταν αὐτοὶ ἀνήκουν σὲ μειονοτικὲς ὁμάδες μὲ ἰσχυρὴ ἱστορικὴ καὶ πολιτισμικὴ σύνδεση μὲ τὴ Φινλανδία. Τὸ Φινλανδικὸ Μεταναστευτικὸ Γραφεῖο (Migri) ἔχει καταστήσει σαφὲς ὅτι ὁ φόβος ἐπιστράτευσης καὶ συμμετοχῆς στὸν πόλεμο κατὰ τῆς Οὐκρανίας δὲν συνιστᾶ ἀπὸ μόνος τοῦ ἐπαρκῆ λόγο γιὰ τὴν παροχὴ διεθνοῦς προστασίας, παρὰ τὶς προειδοποιήσεις ἀπὸ διεθνεῖς ὀργανισμοὺς καὶ ἀναλυτὲς γιὰ τὶς συνέπειες ποὺ μπορεῖ νὰ ἀντιμετωπίσει ὅποιος ἀρνηθεῖ νὰ πολεμήσει.
Ἡ περίπτωση τοῦ Artur Ankkalainen ἀποτελεῖ χαρακτηριστικὸ παράδειγμα αὐτῆς τῆς στάσης. Ὁ Ankkalainen, γνωστὸς γιὰ τὴ δράση του στὸ Καρελιανὸ Ἐθνικὸ Κίνημα καὶ τὴ συμμετοχή του στὴν ὀργάνωση Suur-Suomen Sotilaat (Στρατιῶτες τῆς Μεγάλης Φινλανδίας), ζήτησε ἄσυλο ἀπὸ τὶς φινλανδικὲς ἀρχὲς μὲ τὸ ἐπιχείρημα ὅτι διώκεται ἀπὸ τὴ ρωσικὴ κυβέρνηση γιὰ τὴν πολιτική του δραστηριότητα καὶ τὴν ἀνοιχτὴ ὑποστήριξη τῆς ἀνεξαρτησίας της Καρελίας. Παρ’ ὅτι πρόκειται γιὰ πρόσωπο ποὺ ἐκφράζει ἐθνοτικὴ καὶ πολιτικὴ διαφοροποίηση ἀπὸ τὸ ρωσικὸ καθεστὼς καὶ ἀντιμετωπίζει πραγματικὸ κίνδυνο δίωξης, ἡ αἴτησή του ἀπορρίφθηκε μὲ συνοπτικὲς διαδικασίες. Ἡ Migri θεώρησε ὅτι ἡ δραστηριότητά του δὲν συνιστᾶ ἐπαρκὲς στοιχεῖο γιὰ τὴν παροχὴ προστασίας, ὑποβαθμίζοντας τὸ γεγονὸς ὅτι οἱ ρωσικὲς ἀρχὲς ἀντιμετωπίζουν τοὺς ἐθνικιστὲς Καρελιανοὺς ὡς ἀποσχιστὲς καὶ πράκτορες ξένων δυνάμεων, καὶ τοὺς τιμωροῦν ὡς τέτοιους.
Ἡ ὑπόθεση αὐτὴ δὲν εἶναι μεμονωμένη. Πολλοὶ Ρῶσοι πολῖτες, εἴτε ἀντιφρονοῦντες, εἴτε μειονοτικοί, εἴτε ἁπλῶς νέοι ποὺ ἀρνοῦνται νὰ στρατευτοῦν, βλέπουν τὰ αἰτήματά τους νὰ ἀπορρίπτονται μαζικά. Τὴν ἴδια στιγμή, οἱ συνοριακοὶ σταθμοὶ μὲ τὴ Ρωσία κλείνουν γιὰ «λόγους ἀσφαλείας», στερῶντας ἀπὸ τοὺς ἐν λόγῳ πρόσφυγες ἀκόμη καὶ τὴ δυνατότητα ὑποβολῆς αἰτήματος. Οἱ φινλανδικὲς ἀρχὲς ἐπικαλοῦνται «ὑβριδικὲς ἀπειλὲς» καὶ ἐνδεχόμενη ἐργαλειοποίηση τοῦ προσφυγικοῦ ἀπὸ τὴ Ρωσία, ἀγνοῶντας τὸ γεγονὸς ὅτι μεγάλο μέρος τῶν προσφύγων εἶναι μέλη τῆς ὁμόφυλης Καρελιανὴς μειονότητας, καὶ πίσω ἀπὸ κάθε ἄνθρωπο ποὺ περνᾶ τὰ σύνορα μπορεῖ νὰ κρύβεται μιὰ προσωπικὴ τραγωδία ἢ πολιτικὴ καταπίεση.
Τὸ φινλανδικὸ κράτος, λοιπόν, φαίνεται νὰ ἔχει δημιουργήσει δύο μέτρα καὶ δύο σταθμά. Ἀπὸ τὴ μιά, ἀγκαλιάζει πολῖτες ἀπὸ μακρινὲς χῶρες, γιὰ τοὺς ὁποίους δύσκολα μπορεῖ νὰ διασταυρωθεῖ ἡ ἀλήθεια τῶν ἰσχυρισμῶν τους. Ἀπὸ τὴν ἄλλη, ἀπορρίπτει σχεδὸν ἀντανακλαστικὰ ἐκείνους ποὺ φέρουν κοινὴ καταγωγὴ καὶ ἱστορικὴ μνήμη μὲ τὸν φινλανδικὸ λαὸ καὶ ποὺ ἀντιπροσωπεύουν τὴν ἀντίσταση ἐνάντια στὴν ἴδια καταπιεστικὴ δύναμη ἀπὸ τὴν ὁποία ἡ Φινλανδία ἀγωνίστηκε νὰ ἀπελευθερωθεῖ: τὴ Ρωσία. Πρόκειται γιὰ μιὰ στάση ποὺ ἐγείρει βαθύτατα ἐρωτήματα γιὰ τὴν ἠθικὴ καὶ στρατηγικὴ συνέπεια τῆς φινλανδικῆς πολιτικῆς ἀσύλου.
Εἶναι ἄραγε πιὸ εὔκολο γιὰ τὸ κράτος νὰ στηρίζει γενικὰ καὶ ἀόριστα θύματα ἐμφυλίων πολέμων σὲ μακρινὲς ἠπείρους, παρὰ νὰ ἐμπλακεῖ σὲ πολιτικὰ εὐαίσθητες ὑποθέσεις ποὺ ἀγγίζουν τὸ ἄμεσο γεωπολιτικό του περιβάλλον; Μήπως ἡ ἀποφυγὴ τῆς ἔντασης μὲ τὸ Κρεμλίνο κοστίζει τελικὰ τὴν ἐλευθερία ἀνθρώπων ποὺ μοιράζονται μὲ τὴ Φινλανδία ὄχι μόνο σύνορα, ἀλλὰ καὶ καταγωγή; Ἀντὶ νὰ προστατεύει μόνο ὅσους ἀλλοιώνουν τὴν κοινωνικὴ συνοχὴ τῆς χώρας, ἡ Φινλανδία ὀφείλει νὰ ἐπαναξιολογήσει τὴν πολιτική της στάση ἀπέναντι στοὺς Καρελιανοὺς καὶ ἄλλους πολιτικὰ διωκόμενους ἀπὸ τὴ Ρωσία. Διότι ἡ ἀλληλεγγύη ποὺ ἀρνεῖται σὲ αὐτούς, θὰ εἶναι ἡ σιωπηρὴ νομιμοποίηση τῆς αὐθαιρεσίας ποὺ διατείνεται ὅτι πολεμᾶ.
