Τον Αύγουστο του 1922 συντελέστηκε μία από της μεγαλύτερες καταστροφές του νέου Ελληνισμού. Η μικρασιατική καταστροφή ήταν γεγονός. Ακολούθησε στις 27 Αυγούστου του 1922 και η καταστροφή της Σμύρνης. Η Ιωνία από αρχαιοτάτων χρόνων υπήρξε Ελληνική. Η πόλις της Σμύρνης αριθμούσε τρείς χιλιάδες χρόνια Ελληνικής ζωής. Στα χρόνια που πέρασαν στους ατελείωτους αιώνες της ζωής της, αντιμετώπισε πολλούς επιδρομείς. Γνώρισε χρόνια ακμής αλλά και χρόνια που κανείς δεν θέλει να θυμάται. Γνώρισε αλλεπάλληλες καταστροφικές επιδρομές βαρβάρων που συνοδεύονταν από σφαγές, βιασμούς, λεηλασίες.
Κάποτε ξημέρωσε η μεγάλη ημέρα για την Σμύρνη. Ήταν η ημέρα κατά την οποία ο Ελληνικός Στρατός αποβιβαζόταν στην προκυμαία της ως απελευθερωτής των σκλαβωμένων αδελφών μας. Όλος ο Ελληνικός πληθυσμός της Σμύρνης, άνδρες, γυναίκες, παιδιά, μέσα σε ένα πανδαιμόνιο ενθουσιασμού βρέθηκαν στην προκυμαία προκειμένου να υποδεχθεί τα αδέλφια από την Ελλάδα μέσα σε μια λαοθάλασσα από γαλανόλευκες σημαίες. Όμως όλος αυτός ο ενθουσιασμός κράτησε μόνο τρία χρόνια και τέσσερις μήνες περίπου.
Ο εφιάλτης ξαναγυρνούσε στην Σμύρνη και τον Ελληνικό πληθυσμό της και κανείς δεν ήταν δυνατόν να φαντασθεί τι επρόκειτο να επακολουθήσει. Τον Αύγουστο του 1922 μετά την ατυχή έκβαση της εκστρατείας τα Ελληνικά στρατεύματα είχαν αρχίσει να υποχωρούν δίχως να έχουν ηττηθεί από τον άτακτο τουρκικό στρατό. Ο Ελληνικός Στρατός αναγκαζόταν να εγκαταλείψει την Σμύρνη μέσα στους θρήνους των κατοίκων της οι οποίοι άρχισαν να συνειδητοποιούν τι επρόκειτο να τους συμβεί.
Στις 27 Αυγούστου, πάνοπλοι στρατιώτες ξαναπατούσαν το πόδι τους στην πόλη. Πρώτο εισήλθε ένα σώμα άτακτου ιππικού, αποτελούμενο από Τσέτες, δηαλδή από Κούρδους συνεργάτες των τούρκων. Αμέσως η πρώτη τους ενέργεια ήταν να επιτεθούν με μανία στην Αρμένικη συνοικία. Παίρνοντας όπλα οι κάτοικοι κατέφυγαν στην εκκλησία του Αγίου Στεφάνου και προσπάθησαν να αμυνθούν. Δεν μπόρεσαν όμως επιτυχώς να αντιμετωπίσουν τους άτακτους τούρκους καβαλάρηδες, οι οποίοι συνοδεύονταν από έναν έξαλλο τουρκικό όχλο που τους ακολουθούσε. Η μεγάλη περιπέτεια της Σμύρνης είχε ξεκινήσει. Μια περιπέτεια η οποία εξελίχτηκε σε Γολγοθά.
Αυτός που ανέβηκε από τους πρώτους τον μακρύ αυτόν δρόμο, ήταν ο μαρτυρικός δεσπότης της Σμύρνης Χρυσόστομος. Πιστός στις αξίες και την παράδοση των Ελλήνων ποιμεναρχών, δεν δέχτηκε να εγκαταλείψει την πόλη και το ποίμνιό του προκειμένου να σωθεί. Την ημέρα της εισβολής περιφερόταν από την μία άκρη της πόλης στην άλλη, προσπαθώντας να εμψυχώσει και να περιθάλψει τον λαό του, ο οποίος σε αλλόφρονα κατάσταση προσπαθούσε με κάθε τρόπο να διασωθεί από τις επερχόμενες σφαγές που θα ακολουθούσαν.
Το βράδυ της ίδιας μέρας τον συνέλαβαν και δεμένο τον οδήγησαν στον Νουρεντίν Πασά έναν από τους πλέον αιμοβόρους στρατηγούς του τουρκικού στρατού. Αυτός με περισσό μίσος τον παρέδωσε στον τουρκικό όχλο. Το τέλος του μεγάλου αυτού νεομάρτυρα ιεράρχη της εκκλησίας μας ήταν φρικτό. Υπέστη τα πάνδεινα από τον αφιονισμένο όχλο. Τον κτύπησαν, του ξερίζωσαν τα μαλλιά και τα γένια και για πολλές ώρες τον έσερναν στα σκοτεινά καλντερίμια της πόλης όπου έπεσε αναίσθητος. Στο τέλος τον κατακρεούργησαν κυριολεκτικά, ώστε να μη μπορούν να βρεθούν ίχνη από το λείψανό του.
Αμέσως μετά ξεκινά το μαρτύριο του Ελληνικού πληθυσμού με σφαγές. Το Ελληνικό αίμα χυνόταν αλύπητα. Στις 31 Αυγούστου οι τουρκομογγόλοι εισβολείς έβαλαν φωτιά στην Αρμένικη συνοικία η οποία πολύ γρήγορα εξαπλώθηκε και σε άλλες συνοικίες. Κανένας δεν τόλμησε να επιχειρήσει να τις σβήσει. Οι εισβολείς με την βοήθεια του τουρκικού όχλου κουβαλούσαν εύφλεκτα υλικά προσπαθώντας να κάνουν την φωτιά να δυναμώσει και να συνεχίσει το καταστροφικό της έργο. Μέσα σε δύο ημέρες όλη η κάτω πόλη έγινε στάχτη. Εκεί βρισκόντουσαν οι συνοικίες των Ελλήνων και των άλλων χριστιανών της πόλης. Τόσο μεγάλη ήταν η καταστροφική τους μανία ώστε, όσα σπίτια είχαν αντέξει από την φωτιά τα γκρέμιζαν με δυναμίτη.
Φυσικά ανάλογες σε έκταση ήταν οι λεηλασίες και οι διαρπαγές, οι βιασμοί. Οι περισσότεροι από τους κατοίκους στην απελπισμένη προσπάθεια τους να ξεφύγουν από την κόλαση της φωτιάς, άφηναν τις περιουσίες τους, τα σπίτια τους, τα καταστήματα τους, αναζητούσαν καταφύγιο προκειμένου να διασωθούν. Άλλοι κατέφυγαν στην προκυμαία, άλλοι αναζήτησαν καταφύγιο σε αποθήκες, εργοστάσια, πολλοί προσπάθησαν να κρυφτούν στα νεκροταφεία. Εν τω μεταξύ το έργο του τουρκομογγολικού όχλου γινόταν πλέον ποιο εύκολο. Σπάζοντας τις πόρτες των σπιτιών και των καταστημάτων επιδόθηκαν στο γνωστό τους έργο της λεηλασίας.
Μπροστά στο όργιο των άλλων αγριοτήτων και των σφαγών που υπέστη ο Ελληνικός πληθυσμός οι λεηλασίες των περιουσιών δεν ήταν τίποτα. Κανέναν δεν λυπήθηκαν ούτε γέροντες, ούτε ασθενείς, ούτε τα μικτά παιδία. Οι πάντες πέρασαν από το χατζάρι των απολίτιστων. Σύμφωνα με υπολογισμούς, εκείνοι που σκοτώθηκαν με κάθε τρόπο από τους τούρκους ή χάθηκαν τα ίχνη τους, έφτασαν στο ένα πέμπτο του Ελληνικού πληθυσμού της Σμύρνης.
Ακόμη φοβερότερη ήταν η άλλη μέθοδος γενοκτονίας που ακολούθησαν οι εισβολείς. Αυτή ήταν η στρατολογία νεαρών Ελλήνων. Τούρκοι άτακτοι έκαναν εφόδους σε μέρη που είχαν καταφύγει Έλληνες μετά την καταστροφή της Σμύρνης και άρπαζαν μέσα από τις αγκαλιές των μανάδων τα μικρά παιδιά. Συλλάμβαναν έφηβους και νεαρούς άνδρες για να τους στείλουν αιχμαλώτους στο εσωτερικό της χώρας. Πολλούς από αυτούς, όσοι δεν πέθαιναν καθ’ οδό από τις κακουχίες, τους εκτελούσαν και τους άφηναν άταφους μέσα σε χαράδρες.
Σκηνές αλλοφροσύνης εξελίχθησαν στην προκυμαία της Σμύρνης, από αυτούς που προσπαθούσαν να σωθούν πέφτοντας στην θάλασσα. Πάρα πολλοί πνίγηκαν. Άλλοι πάλι επιβιβάζονταν σε βάρκες προκειμένου να αποφύγουν τον σφαγιασμό. Οι βάρκες υπερφορτωμένες όπως ήταν, βούλιαζαν παρασύροντας στον βυθό και τους επιβάτες τους. Γέμισε το λιμάνι της Σμύρνης από πτώματα τα οποία επέπλεαν παρουσιάζοντας ένα φρικτό θέμα που είναι αδύνατον να περιγραφεί. Δυστυχώς αυτά ήταν τα αποτελέσματα του συνωστισμού στην προκυμαία της Σμύρνης…
Έτσι λοιπόν ο Ελληνισμός της Σμύρνης, ο λαός της Ιωνίας αποδεκατίστηκε. Οι βάρβαροι δεν ανέχονταν τον πολιτισμό ο οποίος για πολλούς αιώνες υπήρχε στην Μικρασιατική γη και γι’ αυτόν τον λόγο τον έπνιξαν στο αίμα. Όσοι στάθηκαν τυχεροί αφού κατόρθωσαν να ξεφύγουν από το λεπίδι των απολίτιστων και μπόρεσαν να φτάσουν στην Ελληνική γη, προσπάθησαν με πείσμα και κόπο να ξαναφτιάξουν την ζωή τους, αντλώντας δύναμη από τις αναμνήσεις της χαμένης πατρίδας τους.
Για τους Έλληνες εθνικιστές δεν υπάρχουν ούτε ξεχασμένες, ούτε χαμένες πατρίδες. Ζούμε με ένα όνειρο, να ξαναπατήσουμε τα Άγια χώματα της Ιωνίας. Γιατί Εμείς δεν νικηθήκαμε..
Νίκος Παπαγεωργίου
