Κανένας πόλεμος στην ιστορία δεν ξεκίνησε με απόλυτο δίκιο της μίας πλευράς και άδικο της άλλης. Η διαφορετική ανάγνωση που δίνει δίκιο και άδικο, είναι αποτέλεσμα της υποκειμενικής απόδοσης της πλευράς που την εκφράζει. Όμως ο ιστορικός και ο πολιτικός επιστήμων οφείλουν να κρίνουν αντικειμενικά, χωρίς οι προσωπικές τους πεποιθήσεις να επηρεάζουν την κρίση τους.
Βλέποντας το Ουκρανικό ζήτημα από μία αντικειμενική σκοπιά, Ρωσία και Ουκρανία έχουν και οι δύο δίκιο και άδικο συγχρόνως. Η μεν Ρωσική πλευρά έχει δίκιο να διαμαρτύρεται για την καταπάτηση της συμφωνίας του 1997, όπου Ρωσία και ΝΑΤΟ υπέγραψαν την Θεμελιώδη Πράξη με την οποία επιβεβαίωσαν ότι «δεν αντιμετωπίζουν ο ένας τον άλλον ως αντίπαλο» και δημιούργησαν «μηχανισμό διαβούλευσης, συντονισμού και κοινής δράσης» και ότι «το ΝΑΤΟ πρέπει να παραμείνει στα όρια του 1997», αλλά στο μεταξύ εντάχθηκαν στην βορειοατλαντική συμμαχία το 1999 η Ουγγαρία, η Πολωνία και η Τσεχία, το 2004 η Βουλγαρία, η Λετονία, η Λιθουανία, η Ρουμανία, η Σλοβακία, η Σλοβενία και η Εσθονία, το 2009 η Αλβανία και η Κροατία, το 2017 το Μαυροβούνιο και το 2020 τα Σκόπια.
Από την άλλη, η Ουκρανία έχει κάθε δικαίωμα να επιθυμεί την απαγκίστρωσή της από την Ρωσική σφαίρα επιρροής. Δυστυχώς όμως, στις Διεθνείς Σχέσεις δεν υπάρχει κανένα «δικαίωμα» στους παίκτες της διεθνούς σκακιέρας, παρά μόνο στρατηγικές κινήσεις που οδηγούν στη νίκη ή την ήττα του παίκτη που ονομάζεται «κράτος». Η Ουκρανία επέλεξε λάθος χρονική στιγμή να προβεί σε τέτοια κοσμογονική αλλαγή, σε μία περίοδο που η Ρωσία έχει ανακάμψει από την κρίση των δεκαετιών του 1990 και 2000, και που τα ρωσικά συναλλαγματικά αποθέματα βρίσκονται σε ιστορικά υψηλά επίπεδα (630 δισ. δολάρια) επιτρέποντας στη Μόσχα να ξεφύγει για κάποιο χρονικό διάστημα από τις κυρώσεις που θεωρείται δεδομένο ότι θα της επιβληθούν, σε περίπτωση που κινηθεί κατά της Ουκρανίας. Επιπλέον, αν η κρίση έχει επιπτώσεις στις αγορές ενέργειας, η ζημιά από την πιθανή εκτίναξη των τιμών δεν θα βαρύνει τη χώρα που παράγει φυσικό αέριο και πετρέλαιο, αλλά αυτές που το καταναλώνουν, δηλαδή την Ευρώπη.
Η Ουκρανία έχασε το τραίνο της αλλαγής την περίοδο που τα υπόλοιπα πρώην Σοβιετικά κράτη (Λετονία, Λιθουανία, Εσθονία) έγιναν μέλη του ΝΑΤΟ όταν η Ρωσία αντιμετώπιζε σοβαρά κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα, και σήμερα πληρώνει αυτά τα αργά αντανακλαστικά της.
Ο Πούτιν έχει δηλώσει ότι διανύει την τελευταία του προεδρική θητεία. Αυτά τα 22 χρόνια στο τιμόνι της χώρας (18 ως πρόεδρος και 4 ως πρωθυπουργός) έχει καταφέρει να ανασυγκροτήσει την διαλυμένη μετασοβιετική Ρωσία και να την φέρει πάλι στο προσκήνιο της Παγκόσμιας πολιτικής σκηνής ως υπερδύναμη. Επίσης κατάφερε μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα να αναβαθμίσει το βιοτικό επίπεδο του μέσου Ρώσου τριπλασιάζοντας το κατά κεφαλήν εισόδημα. Το μόνο που έχει απομείνει για την πολιτική παρακαταθήκη του Πούτιν, είναι να αποκαταστήσει τον ρόλο της Ρωσίας στην Διεθνή σκηνή, παίζοντας τον ρόλο της ΕΣΣΔ κατά τον Ψυχρό Πόλεμο. Αυτό ακριβώς επιχειρεί ο Πούτιν προσπαθώντας να ολοκληρώσει αυτό που ξεκίνησε το 2014 στην Κριμαία: να αλλάξει, υπέρ της Ρωσίας, τους όρους με τους οποίους τελείωσε ο Ψυχρός Πόλεμος.
Προσωπικά πιστεύω ότι η κρίση θα εκτονωθεί χωρίς πολεμική σύγκρουση. Οι δύο πλευρές είναι σε πλήρη ετοιμότητα με το δάχτυλο στην σκανδάλη, και δεν συμφέρει κανέναν μία ευθεία σύγκρουση. Αν είναι να ξεσπάσει πόλεμος, αυτό θα γίνει σε ουδέτερο χρόνο, όταν η Ρωσία θα μπορεί να αιφνιδιάσει τον αντίπαλο, που στην προκειμένη περίπτωση είναι το ΝΑΤΟ και όχι ο Ουκρανικός στρατός. Μοναδική περίπτωση που θα μπορούσε να επισπεύσει την σύγκρουση, είναι να συμβεί κάποιο ατύχημα που θα πυροδοτήσει την ένταση. Σε κάθε περίπτωση όμως, η περιοχή θα μυρίζει μπαρούτι για μεγάλο ακόμα χρονικό διάστημα.
Δημήτρης Τσίκας
