Με αφορμή τον θάνατο του Αυγουστή Ευσταθίου του Ματρόζου της ΕΟΚΑ, το elkosmos.gr δημοσιεύει σήμερα μία συνέντευξη από το πολύτιμο αρχείο της εφημερίδας μας που έχει συμπληρώσει περισσότερο από μισό αιώνα ζωής. Η συνέντευξη είχε δημοσιευθεί στις 5 Απριλίου 2009 στο φύλλο 299 του «ΕΚ» στα πλαίσια του αφιερώματος για τον Αγώνα της ΕΟΚΑ.
Ο Αυγουστής Ευσταθίου είχε την τιμή να συγκαταλέγεται στα πρωτοπαλίκαρα του ήρωα του Έθνους, Γρηγόρη Αυξεντίου, στη διάρκεια του απελευθερωτικού και αντιαποικιακού αγώνα στην Κύπρο. Ήταν μόλις 22 ετών, όταν στο πλευρό του υπαρχηγού της ΕΟΚΑ και μαζί με άλλους τρεις συμμαχητές τους, αντιμετώπισαν ταμπουρωμένοι στο κρησφύγετό τους στο Μαχαιρά, εκατοντάδες Βρετανούς στρατιώτες, μετά από προδοσία. Η επαφή του με τον ήρωα και η συμμετοχή του στον αγώνα, τον έχουν καταστήσει σύμβολο στα μάτια των πατριωτών της Κύπρου. Μας άνοιξε την καρδιά του και αναφέρεται στον κίνδυνο αφελληνισμού της Κύπρου, χωρίς να μασάει ούτε λεπτό τα λόγια του.
54 χρόνια πέρασαν από την έναρξη του αγώνα της ΕΟΚΑ. Θεωρείτε ότι το μήνυμα της ΕΟΚΑ παραμένει ακόμη επίκαιρο;
Να σας πω: ο χρόνος είναι αδυσώπητος και φθείρει τους πάντες και τα πάντα. Εμείς από πλευράς δικής μας, ως αγωνιστές του ‘54 και του ‘59 κάνουμε ό,τι μπορούμε για να συντηρήσουμε εκείνο το ωραίο το πνεύμα του ‘55 – ‘59, ακόμη, αν είναι δυνατόν – αν και συναντούμε πολλές δυσκολίες – και το αγνότατο ιδανικό που είχαμε. Πιστεύω θα γνωρίζετε ποιο είναι το ιδανικό…
Βεβαίως. Μπορείτε να μας πείτε δυο λόγια για την προσωπικότητα του Γρηγόρη του Αυξεντίου, με τον οποίο είχατε πολεμήσει μαζί, αλλά και ποιες ήταν οι αξίες που τον καθοδηγούσαν και τον ενέπνεαν;
Ενδιαφέρεστε για τον άνθρωπο Γρηγόρη ή τον οπλαρχηγό, τον αγωνιστή Γρηγόρη Αυξεντίου, τον ήρωα; Ο Γρηγόρης Αυξεντίου είχε προετοιμαστεί από παιδί, από όταν ήταν παιδάκι. Λάτρεψε την Ελλάδα, έφυγε από την Κύπρο, όταν τέλειωσε τη μέση εκπαίδευση στο Γυμνάσιο Αμμοχώστου και ήθελε να γίνει αξιωματικός του στρατού. Ενεγράφη στην Σχολή Ευελπίδων, απέτυχε, διότι είχε γράψει στη δημοτική όπως μάθαμε και τότε η δημοτική ήταν η «μαλλιαρή». Απορρίφθηκε. Όμως, δεν απογοητεύθηκε. Ζήτησε και πήρε από την Βασίλισσα αν δεν απατώμαι, έγκριση να ενταχθεί ως έφεδρος ανθυπολοχαγός. Να σας πω. Δεν εδικαιούτο κανονικά, διότι τότε ήμασταν όλοι Άγγλοι υπήκοοι. Και έτσι απηλλάγη της αποικιοκρατικής υπηκοότητας, απέκτησε την ελληνική υπηκοότητα και υπηρέτησε ως δόκιμος ανθυπολοχαγός στα σύνορα. Για τις αξίες που τον ενέπνευσαν, όπως σας είπα, ήταν προετοιμασμένος από παιδί, όμως οι τελικές αποφάσεις πάρθηκαν κατά την διάρκεια του ένοπλου αγώνα μας. Του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ, με αρχηγό τον Γεώργιο Γρίβα Διγενή. Εμπνεύστηκε και μάλιστα το εξέφραζε και έλεγε «έμαθα τους συναγωνιστές μου και τους εκπαίδευσα να πολεμούν. Καιρός είναι να τους μάθω και πώς να πεθαίνουν». Δεν νομίζω ότι χρειάζονται πολλά άλλα λόγια, για να καταλάβετε το πνεύμα.
Όχι, ήταν σαφή. Πιστεύετε πως αγώνας της ΕΟΚΑ, μετά από 54 χρόνια, έχει δικαιωθεί;
Κατ’ αρχήν: οι προσδοκίες, όχι μόνο της ΕΟΚΑ, αλλά όλου του Ελληνισμού, διότι πρέπει να έχετε υπ’ όψιν σας και το δημοψήφισμα, το οποίο έγινε το ‘50, όπου το 95,7% των κατοίκων της Κύπρου ψήφισαν υπέρ της Ενώσεως της Κύπρου με την Ελλάδα. Πρώτα αυτοδιάθεση και μετά Ένωση. Βεβαίως, αυτό το ιδανικό, αυτός ο στόχος απέτυχε και η αποτυχία δεν βαραίνει τους αγωνιστές, ούτε τον Αρχηγό της ΕΟΚΑ. Γιατί η ΕΟΚΑ νίκησε, η ΕΟΚΑ και με την λήξη του αγώνος υφίστατο. Εάν όμως οι πολιτικοί και οι πολιτικές σκοπιμότητες και η φιλοδοξία για υψηλές θέσεις μας έκαναν να αποτύχουμε στο υψηλό ιδανικό της αυτοδιάθεσης και μετά Ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα, ελάχιστα ευθύνονται οι αγωνιστές και ο Αρχηγός. Αυτοί που ευθύνονται είναι αυτοί που πήραν τις πολιτικές αποφάσεις και υπέγραψαν τις συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου. Επιτρέψτε μου να πω μία ακόμη κουβέντα. Εμείς, όταν ήμασταν στην φυλακή, από το κελί μέσα, είπαμε ότι προδοθήκαμε, προδόθηκε το ιδανικό μας.
Πιστεύετε ότι υπάρχει σήμερα κίνδυνος αφελληνισμού της Κύπρου;
Αν υπάρχει κίνδυνος αφελληνισμού… Είναι ορατός ο κίνδυνος, εάν 400 χρόνια δουλείας και άλλα 78 των Εγγλέζων, δεν κατόρθωσαν να αφελληνίσουν την Κύπρο και όταν από τη νεολαία αυτή, η οποία από το δημοτικό, προτού μπει στο μάθημα και στον χώρο του σχολείου, έπρεπε να ψάλλει τον ύμνο, τον αγγλικό εθνικό ύμνο “God save the Queen”. Εάν από αυτή την κατάσταση δεν αφελληνίστηκε η Κύπρος, είναι τρομερό αυτό που θα πω, αλλά είναι ορατός ο κίνδυνος να αφελληνισθεί σήμερα. Να σας πω και από ποιους. Από Πρόεδρο Δημοκρατίας. Και δεν εννοώ τον τωρινό μόνο Πρόεδρο. Από όλους τους Προέδρους. Προέδρους Βουλής, υπουργούς, βουλευτές. Όλοι αυτοί ενώ μιλούσαν για την Ένωση, με έργα καταπολεμούσαν την Ένωση. Και επειδή εγώ δεν κάνω ψηφοθηρία και ούτε με ενδιαφέρει η πολιτική, τολμώ να τα λέω τσεκουράτα και τα έχω πει και άλλες φορές.
Για τον αγώνα της ΕΟΚΑ, πιστεύετε ότι σήμερα, στα σχολεία, γενικότερα στην Κύπρο, πιστεύετε ότι τιμάται όπως πρέπει;
Κατ’ αρχήν, για να σας απαντήσω στο πρώτο ερώτημα: είναι τρομερά δύσκολο να πει κανείς ότι η ΕΟΚΑ, οι αγωνιστές της ΕΟΚΑ έχουν αδρανήσει ποτέ. Παράδειγμα εγώ, έχω από το ’60, που πηγαίνω σε σχολεία, αρχίζω από δημοτικά, γυμνάσια, ακαδημίες, σωματεία και μαζί με κάποιους φίλους, λέω την ιστορία εκείνης της ηρωϊκότερης μάχης, που συμπολέμησα με τον Αυξεντίου. Κάνουμε το παν εμείς, ως σύνδεσμοι αγωνιστών, να συντηρήσουμε το μύθο. Υπάρχουν όμως άλλες, πολύ ανώτερες δυνάμεις, που καταπολεμούν αυτή την προσπάθεια. Που έχουν τα δικά τους συμφέροντα. Όπως σας είπα, είτε για ψηφοθηρία, είτε για να συντηρήσουν τις θέσεις τους, για όλα αυτά. Ο κίνδυνος είναι ορατός. Ό,τι απέτυχαν οι κατακτητές, μην οι Έλληνες της Κύπρου, από δική τους φιλοδοξία, το πετύχουν.
Πώς βλέπετε τις προσπάθειες που γίνονται για αλλαγή των ιστορικών βιβλίων στα σχολείαq
Όσο για τα βιβλία και τον κίνδυνο αυτό, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δέχτηκε τους Συνδέσμους Αγωνιστών και εκτός του ότι του δώσαμε ένα υπόμνημα στο οποίο δηλώναμε ότι είμαστε δεσμευμένοι με τον όρκο της ΕΟΚΑ, όρισε τρεις επιτροπές και ότι δεν θα αλλάξει τίποτε, κάτι το πολύ σοβαρό από την ιστορία. Προτού πάρουν αποφάσεις, είπαν ότι θα δουν μεταξύ των υπολοίπων και τους αγωνιστές, για να ξανασυζητήσουν. Γίνεται μια προσπάθεια να αλλάξει η ιστορία της Κύπρου, υπάρχει όμως τρομερότατη αντίδραση από πλευράς Εκκλησίας και αγωνιστών.
Πώς κρίνετε την αντιμετώπιση του Κυπριακού ζητήματος από τότε έως και σήμερα από τις κυβερνήσεις της Ελλάδος και της Κύπρου…
Είναι πρόκληση η ερώτησή σας και θα απαντήσω όπως πάντα. Ευθέως και τσεκουράτα. Καμία κυβέρνηση ούτε στην Ελλάδα, ούτε στην Κύπρο, δεν πήρε στα ζεστά το εθνικό μας θέμα. Απλούστατα έκαναν – και εδώ και στην Ελλάδα- ό,τι τους βόλευε και ότι έπρεπε για να μην παρεξηγηθούν οι «Τούρκοι σύμμαχοί μας» στο ΝΑΤΟ και άλλους οργανισμούς. Εδώ εμείς έχουμε μια τουρκική εισβολή και επιμένουν να αποκαλούν τους Τουρκοκυπρίους αδελφούς μας. Μπορούν να τους πουν συμπατριώτες, εντάξει. Αλλά το να τους αποκαλούν αδελφούς και να τους έχουν προνόμια στην Κύπρο, είναι απαράδεκτο. Και για να πηγαίνουν στα σπίτια τους οι πρόσφυγες, να ζητούν την άδεια του Τουρκοκύπριου, που κάθεται στο σπίτι, να τους επιτρέψει να δουν το σπίτι τους. Και αν τους το επιτρέψει. Και μερικοί τους διώχνουν κακήν – κακώς και τους λένε, εμείς είμαστε οι ιδιοκτήτες του σπιτιού. Καταλαβαίνετε; Υπάρχουν πικρά παράπονα από πλευράς δικής μας. Καμία κυβέρνηση και τολμώ και το λέω. Από τον καιρό του Καραμανλή του πρώτου ο μόνος που κάτι έκανε για την Κύπρο ήταν ο Γιώργος ο Παπανδρέου, ο οποίος κατάφερε και έστειλε εκείνη την Μεραρχία και στο τέλος την πήρε η χούντα. Αυτά…
