Στη δημόσια ζωή μιας πολιτείας, διαφθορά είναι η χρήση της δημόσιας εξουσίας, είτε για ιδιωτικό κέρδος, προαγωγή ή γόητρο ή αύξηση του εισοδήματος, είτε για όφελος μίας ομάδας ή επαγγελματικής τάξεως με τέτοιο τρόπο ώστε να αποτελεί παράβαση των νόμων ή των κανόνων ηθικής συμπεριφοράς.
Η διαφθορά ουσιαστικά περικλείει παράβαση δημοσίου καθήκοντος ή απομάκρυνση από τους κανόνες ηθικής συμπεριφοράς, που αποβλέπει όπως προαναφέραμε ανταλλάγματα προσωπικού κέρδους ή ισχύος. Η συμπεριφορά αυτή μπορεί να είναι παράνομη μπορεί όμως να είναι και απομάκρυνση από τους ηθικούς κανόνες χωρίς παράβαση των νόμων. Το δίκαιο δεν είναι πάντα και ηθικό.
Η νομοθεσία μιας εύνομης πολιτείας πρέπει να τιμωρεί αυτές τις συμπεριφορές, ιδιαιτέρως κατά τη διάρκεια εκλογικών περιόδων, όπου οι πολιτικοί τάζουν τα πάντα στους πάντες. Η δωροδοκία, ο χρηματισμός δημόσιων αξιωματούχων, η νόθευση δημοσίων εγγράφων, ο σφετερισμός δημοσίων κεφαλαίων, η πώληση δημόσιας περιουσίας ή άλλων φυσικών πόρων, απαρτίζουν το κύριο σώμα δικαίου που ασχολείται με την διαφθορά.
Όταν μεροληπτικά από την εκάστοτε πολιτική εξουσία χαρίζονται διάφορα δημόσια αγαθά ή διακρίσεις ή ευνοιοκρατία κατά την κατάρτιση διαφόρων συμβάσεων, ακόμη και ο μη καταλογισμός ή η επιστροφή φόρων γίνονται με τέτοιο τρόπο που να προσβάλλει το δημόσιο αίσθημα της ηθικής συμπεριφοράς, τότε αυτές οι ενέργειες συνιστούν διαφθορά.
Επίσης θα μπορούσαμε να αναφέρουμε ότι συνιστά διαφθορά η κατάθεση δημοσίων κεφαλαίων σε ορισμένες τράπεζες (περίπτωση Κοσκωτά). Ακόμη η παροχή σε φίλους νυν, πρώην οι μέλλοντες συνεργάτες ή συνεταίρους πληροφοριών βάση των οποίων τα πρόσωπα αυτά μπορούν να αποκομίσουν χρηματικά οφέλη (περίπτωση χρηματιστηρίου).
Η παροχή προστασίας σε ορισμένα ταξικά συμφέροντα θεωρούνται συνήθως, παρ’ όλο ότι δεν συνιστούν πάντα παρανομίες, με όσα αναφέραμε παραπάνω είναι παραδείγματα διαφθοράς στο δημόσιο βίο.
Η διαφθορά δεν είναι χαρακτηριστικό φαινόμενο μια ορισμένης χρονικής περιόδου της πολιτικής ιστορίας, ούτε φυσικά μιας χώρας. Μολονότι η μορφή την οποία προσλαμβάνει η διαφθορά ποικίλει κατά τις ιστορικές φάσεις και από χώρα σε χώρα εν τούτοις είναι μία ενδημική νόσος η οποία απαντάται τόσο σε αυταρχικά καθεστώτα όσο και κομματικά συστήματα διακυβερνήσεως. Στα καθεστώτα της πεφωτισμένης δεσποτείας ή στα εθνικά ολοκληρωτικά καθεστώτα εκεί η διαφθορά είναι ελαχιστότατη έως μηδενική και αμέσως αποβάλλεται από το σύστημα μόλις γίνει αντιληπτή.
Συχνά οι έκδηλες αυξήσει αυτών των φαινομένων σχετίζονται με αλλαγές στη διάρθρωση της πολιτικής και κοινωνικής ισχύος.
Νίκος Παπαγεωργίου
