O Στρατηγός Νικόλαος Ντερτιλής απεβίωσε στις 28 Ιανουαρίου 2013 έγκλειστος, της Μεταπολιτευτικής Δημοκρατίας, στις φυλακές Κορυδαλλού και μέχρι το τέλος της ζωής του παρέμεινε πιστός στο καθήκον τιμώντας την στολή του Έλληνος Αξιωματικού. Δεν πρόδωσε τους συνεπαναστάτες του και παρέμεινε αξιοπρεπής, μη επιζητώντας την έξοδό του από τις φυλακές με τους όρους που έθεταν οι πολιτικοί δεσμοφύλακές του.
Παρέμεινε στις φυλακές της δημοκρατίας όρθιος και γενναίος, δίχως ποτέ να μετανοήσει για τους αγώνες του υπέρ της πατρίδος, αλλά και ούτε ποτέ διαμαρτυρήθηκε, για όσα υπέστη από αυτήν την οποία τοποθέτησε πιο πάνω όχι μόνο την ίδια του τη ζωή, αλλά ακόμη και από αυτήν την οικογένειά του.
Ο Στρατηγός Νικόλαος Ντερτιλής σε ολόκληρη τη ζωή του υπήρξε ένας γενναίος αξιωματικός, ένας γενναίος άνθρωπος. Ως Έλλην Αξιωματικός έδωσε τα πάντα για την πατρίδα, αγνοώντας πολλές φορές τους κινδύνους της μάχης, που τους αντιμετώπιζε πάντοτε με γενναιότητα. Ότι κατάφερε στη ζωή του ήταν απόρροια της αξίας του ως αξιωματικού και ανθρώπου. Ακόμη και το βράδυ της 20ης προς 21ης Απριλίου 1967 όταν εκδηλώθηκε το επαναστατικό κίνημα των Συνταγματαρχών, ο ρόλος του υπήρξε καθοριστικός.
Ήταν ο τελευταίος πολιτικός κρατούμενος της Μεταπολιτευτικής Δημοκρατίας. Ήταν αυτός που τελευταίος έκλεισε την πόρτα των φυλακών Κορυδαλλού ταξιδεύοντας παρασημοφορημένος και υπερήφανος για τους γαλανούς ουρανούς της πατρίδος του που αγάπησε με πάθος. Τους ουρανούς που ατένιζε μέσα από τα καγκελόφραχτα παράθυρα της φυλακής του. Αρνήθηκε να αιτηθεί την αποφυλάκισή του, για να μην αναγνωρίσει τη νομιμότητα του δημοκρατικού καθεστώτος.
Η διαδρομή ενός στρατιώτη
Ο Στρατηγός Νικόλαος Ντερτιλής υπήρξε αξιωματικός του Στρατού Ξηράς. Η οικογένειά του καταγόταν από την επαρχεία Αιγιαλείας του Νομού Αχαΐας. Ήταν γιός του Βασιλείου Ντερτιλή αξιωματικός και αυτός του στρατού, απότακτος Βενιζελικός κατά το κίνημα του 1935. Ο Νικόλαος Ντερτιλής πολέμησε ως εθελοντής λοχίας της Εθνοφυλακής, κατά τη διάρκεια του συμμοριτοπόλεμου και περίπου την ίδια περίοδο εισήχθη στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων. Αποφοίτησε το 1947. Υπηρέτησε ως αξιωματικός του πεζικού στην Πελοπόννησο, στην Στερεά Ελλάδα και στην Θράκη. Το έτος 1950 υπηρετεί στη Σχολή Ευελπίδων ως εκπαιδευτής και αμέσως μετά ως εθελοντής θα πολεμήσει στην Κορέα όπου τιμήθηκε με παράσημο, για την ανδρεία που επέδειξε κατά τη διάρκεια των μαχών.
Επιστρέφοντας από την Κορέα ταξιδεύει το 1964 με πλαστό διαβατήριο στην Κύπρο, ενώ εν τω μεταξύ είχε το βαθμό του ταγματάρχη. Στην Κύπρο υπό τις διαταγές του στρατηγού Γρίβα Διγενή πήρες μέρος στις εκκαθαρίσεις τουρκικών χωριών πλησίον της Λεμεσού.
Μυήθηκε και έλαβε μέρος στην επανάσταση των Συνταγματαρχών της 21ης Απριλίου 1967. Υπήρξε ο αξιωματικός που έπαιξε καθοριστικό ρόλο την νύχτα που εκδηλώθηκε το κίνημα, καθώς ως επικεφαλής μηχανοκίνητης μονάδας 530 στρατιωτών κατέλαβε 19 κρίσιμες υπηρεσίες. Λίγο μετά τα μεσάνυκτα ξημερώνοντας η 21η Απριλίου 1967 ο Νικόλαος Ντερτιλής και το τάγμα του ανέλαβαν τον έλεγχο 28 σημείων – στόχων ως τις 4 το πρωί. Κατά τη διάρκεια του Στρατιωτικού καθεστώτος παρέμεινε στους στρατώνες δίχως να λάβει κυβερνητικές θέσεις. Διαφώνησε με το πραξικόπημα Ιωαννίδη και αποστασιοποιήθηκε από το καθεστώς που προέκυψε και αποστρατεύτηκε. Ακολούθησαν μετά τη μεταπολίτευση οι δίκες για τη συμμετοχή του στην Επανάσταση της 21ης Απριλίου και για τα γεγονότα του Πολυτεχνείου.
Η δίκη του Πολυτεχνείου
Στις 16 Οκτωβρίου 1975 ξεκίνησε η δίκη για τα γεγονότα του Πολυτεχνείου τον Νοέμβριο του 1973. Ολοκληρώθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 1975 με βαριές καταδίκες για τους κατηγορουμένους. Στις 28 Ιουλίου 1975 το Συμβούλιο Εφετών με το βούλευμα υπ’ αριθμόν 677 παρέπεμψε την υπόθεση προς εκδίκαση στο Πενταμελές Εφετείο Αθηνών.
Είχε προηγηθεί προανάκριση από τον Προϊστάμενο της εισαγγελίας Αθηνών Δημήτριο Τσεβά, ο οποίος παρέδωσε το πόρισμα του στις 14 Οκτωβρίου 1974. Η δίωξη για όσους είχαν θεωρηθεί ως υπεύθυνοι για τα γεγονότα του Πολυτεχνείου ξεκίνησε με πρωτοβουλία πολιτών. Η απόφαση που εκδόθηκε για τους κατηγορουμένους Δημήτριο Ιωαννίδη και Νικόλαο Ντερτιλή ήταν ισόβια κάθειρξη, ενώ ο αρχηγός τους Γεώργιος Παπαδόπουλος καταδικάστηκε σε 25 χρόνια κάθειρξη. Μεταφέρθηκε στις φυλακές Κορυδαλλού με τους συνεπαναστάτες του όπου παρέμεινε έγκλειστος μέχρι το τέλος της ζωής του (2013). Στις φυλακές παρέμεινε για 38 χρόνια στην 6η πτέρυγα αρνούμενος όπως προαναφέραμε να υπογράψει αίτημα αποφυλακίσεως, για λόγους υγείας καθώς δεν αναγνώριζε τα δικαστήρια της Μεταπολιτευτικής Δημοκρατίας.
Ανυποχώρητος στις ιδέες του
Ο Στρατηγός υπήρξε άκαμπτος χαρακτήρας. Το καθεστώς της Γ’ Ελληνικής Δημοκρατίας (Μεταπολιτευτική Δημοκρατία) τον θεωρούσε παράνομο. Επανειλημμένα του είχαν γίνει προτάσεις προκειμένου να διευκολύνει την αποφυλάκισή του για λόγους υγείας. Να υπογράψει δηλαδή την σχετική αίτηση. Ακόμη και ο υπουργός Δικαιοσύνης του ΠΑΣΟΚ Ευάγγελος Γιαννόπουλος μέσω τρίτων προσπάθησε να πείσει τον Ντερτιλή να υποβάλει αίτηση αποφυλακίσεώς του. Είναι γεγονός ότι οι ομοϊδεάτες του πολύ τακτικά τον επισκέπτονταν στη φυλακή και τον τιμούσαν ως τον τελευταίο συνεπή Επαναστάτη Αξιωματικό.
Σιγά -σιγά όμως άρχισε να απομονώνεται όχι μόνο από τους συγκρατουμένους του, αλλά ακόμη και από αυτή την οικογένειά του. Προφανώς η συναισθηματική του φόρτιση ήταν αυτή, που τον οδήγησε στην απομόνωση διότι δεν ήθελε να βλέπουν τη συγκίνηση του τα αγαπημένα του πρόσωπα όταν τον επισκέπτονταν στη φυλακή.
Ίσως και αυτός να ήταν ένας από τους λόγους που δεν δέχθηκε να συνοδέψει τον αγαπημένο του γιο στην τελευταία του κατοικία. Αλλά και δεν ήθελε να υπογράψει δήλωση μετανοίας προκειμένου να πάρει άδεια για να παρευρεθεί στην κηδεία. Δεν ήθελε να δώσει το δικαίωμα σε αυτούς, που τον έκλεισαν στις φυλακές, ο γενναίος αυτός αξιωματικός, να δακρύζει συντετριμμένος από συγκίνηση μπροστά στη σορό του νεκρού γιού του. Τον έκλαψε μόνος του στο κελί του, μακριά από τα βλέμματα των δεσμοφυλάκων του.
Ακόμη και ο Στυλιανός Παττακός προσπάθησε να τον μεταπείσει για την αποφυλάκισή του, για λόγους υγείας, ώστε τα τελευταία χρόνια της ζωής του να τα περάσει στη θαλπωρή της οικογένειάς του, κοντά στη σύζυγό του, που έδειξε τεράστια υπομονή και συμπαράσταση σε όσα υπέστη ο Στρατηγός, αλλά επίσης και κοντά στα εγγόνια του.
Και όμως, πάλι αρνήθηκε να υπογράψει, γεγονός που θεωρούσε προδοσία στα πιστεύω του και στα ιδανικά του ως Έλλην Αξιωματικός.
από τον πρόλογο του Νίκου Παπαγεωργίου στο βιβλίο
«Τυρράνου Εγκώμιον» των εκδόσεων Λόγχη
