«Οι κλίκες με εμπόδισαν με κάθε τρόπο να γυρίσω την ταινία «Καποδίστριας». Έχουν ρόλο διαβρωτικό και εμποδίζουν ό,τι ενισχύει την εθνική συνείδηση. Αυτοί με κυνηγούν. Δεν θα τους περάσει.» Γιάννης Σμαραγδής
Συνέντευξη του βραβευμένου σκηνοθέτη Ιωάννη Σμαραγδή και Ακαδημαϊκού στην Ευρώπη στον ιστορικό Γεώργιο Σύρο για λογαριασμό του Τhenewspaper, με αφορμή την επικείμενη και πολυαναμενόμενη ταινία του «Καποδίστριας»
Γιώργος Σύρος: Κ. Σμαραγδή, με ποιο κριτήριο επιλέγετε κάθε φορά την ταινία που θέλετε να σκηνοθετήσετε; Βάσει ποιου σκεπτικού επιλέγετε το είδος και το αντικείμενο της ταινίας; Υπάρχουν κάποιοι στόχοι που έχετε θέσει (εκπαιδευτικοί, πολιτιστικοί κ.α.);
Γιάννης Σμαραγδής: Ανήκω στην κατηγορία των σκηνοθετών που πιστεύει πως τα θέματα είναι αυτά που μας επιλέγουν, και όχι εμείς αυτά. Τα πάντα «αιωρούνται στο σύμπαν» και από σένα εξαρτάται πότε θα ανοίξεις το μέσα σου, την ψυχή για να σου «χαριστούν». Μετά πρέπει να του δώσεις την αγάπη σου, την μορφή και το σχήμα που του αρμόζει και τέλος να το προτείνεις στους ανθρώπους.
Θέλω να πω, δεδομένων των ταινιών σας, ότι υφίσταται ένας νοερός κοινός ιστορικός άξονας.
Ναι, υποθέτω. Θέλω να πω πως δεν γίνεται τίποτε συνειδητά. Δεν ξεκινώ δηλαδή να πω ότι αφού ασχολήθηκα με τον Καβάφη, με τον Παπαδιαμάντη, θα συνεχίσω τώρα με κάτι ανάλογο. Θα έλεγα ότι καταπιάνομαι με πρόσωπα, κάνω προσωπογραφίες. Συχνά δε μου καταλογίζουν ότι αγιογραφώ μορφές· εγώ δε, το θεωρώ μεγάλο κοπλιμέντο να με αποκαλούν αγιογράφο. Ασχολούμαι με πρόσωπα που σημαίνουν κάτι, που συνέβαλαν στον Πολιτισμό αυτόν που μας γέννησε. Αυτό είναι και ένα είδος καθήκοντος.
Παρατηρεί κανείς πως το ΕΚΚΟΜΕΔ χρηματοδοτεί πλήθος ταινιών και σειρών, ωστόσο φαίνεται να απουσιάζουν από την λίστα του ταινίες οι οποίες καταπιάνονται με εμβληματικές μορφές της ελληνικής ιστορίας και σημαντικές πτυχές του εθνικού βίου (π.χ. το 1821). Που οφείλεται αυτή η επιλεκτική «ευαισθησία», ποια τα κριτήρια επιχορηγήσεως;
Το πρόβλημα δεν ήταν το ΕΚΚΟΜΕΔ, το πρόβλημα ήταν το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου. Τα τελευταία χρόνια διοικείται στην ουσία από μια φατρία, ανεξαρτήτως κυβερνήσεων. Δύο προσώπων συγκεκριμένα το διαχειρίζονται. Προβάλλουν την διεθνή ισοπεδωτική ατζέντα του τίποτα. Προβάλλουν δηλαδή τις σύγχρονες τάσεις και μόδες της παγκοσμιοποίησης, την woke ατζέντα.
Ναι, ταινίες οι οποίες δεν φαίνεται να πραγματεύονται κάτι συγκεκριμένο, να προάγουν δηλαδή έναν (ηθικό) σκοπό, αλλά τετριμμένα πράγματα, θολά και ανούσια.
Ακριβώς. Γίνεται συνειδητά αυτό. Έχει βαθύτερα αίτια. Εμπλέκονται οι γνωστές ΜΚΟ, οι οποίες στην πλειονότητά τους χρηματοδοτούνται από τον Σόρος. Ο Κινηματογράφος, που έχει τεράστιο αντίκτυπο και επιρροή στις ψυχές, καθοδηγείται από τα διεθνή, ισοπεδωτικά και αντεθνικά κέντρα εκτός Ελλάδος. Το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου λοιπόν, μετακόμισε στο ΕΚΚΟΜΕΔ και προσπαθεί (το ΕΚΚΟΜΕΔ) τώρα να αλλάξει την πολιτική γύρω από τις ελληνικές χρηματοδοτήσεις. Ωστόσο ακόμη τώρα που μιλάμε, λόγω των γραφειοκρατικών δυσκολιών κτλ προσπαθούν να το ελέγξουν, αυτά τα σκοτεινά κέντρα. Φαντασθείτε πως λίγα έτη πριν όταν κατέθεσα στο Κέντρο Κινηματογράφου την πρόταση για τον Καποδίστρια, την απέρριψαν!
Που οφείλεται η ανυπαρξία ταινιών γύρω από την ελληνική ιστορία; Ας υποθέσουμε ότι η αρχαία και βυζαντινή απαιτούν αρκετά χρήματα. Γιατί ωστόσο η νεώτερη ελληνική ιστορία – και ειδικώς ο έκπαγλος αγώνας της Εθνεγερσίας, ως σημείο εθνικής ανα(συν)τάξεως – δεν αποτελεί υποψήφιο υλικό για επικές ταινίες, οι οποίες θα οπτικοποιούσαν το ένδοξο αυτό κομμάτι της ιστορίας στα βλέμματα της νεολαίας, δεδομένης της γενικής απαξίας της ιστορίας στην σύγχρονη εποχή;
Οφείλεται σε σχέδιο. Αναμφίβολα. Ο Ευρωπαϊκός Πολιτισμός δεν νοείται δίχως τον Ελληνικό. Ξέρετε, εξελέγην ακαδημαϊκός στην μεγάλου κύρους Ευρωπαϊκή Ακαδημία Επιστημών και Τεχνών, ακριβώς επειδή η θεματολογία μου εστιάζει στην ανάδειξη του Ελληνικού Πολιτισμού. Οι σοβαροί Ευρωπαίοι τον θεωρούν μήτρα του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Δίχως τις ελληνικές αξίες, δεν υπάρχει Ευρώπη. Αυτές τις αξίες υπερασπίζομαι και αυτά τα κέντρα που ανέφερα, προσπαθούν να αποδομήσουν έργα όπως τα δικά μου. Τα απαξιώνουν, αλλά μέσα στην προσπάθεια τους αυτή τελικώς τα διαφημίζουν. Χτυπώντας όμως μια ταινία, όπως τον «Καποδίστρια» – βρήκα ό,τι εμπόδιο μπορείτε να φαντασθείτε – είναι σαν να προειδοποιούν τους νεώτερους κινηματογραφιστές: «Μην επιχειρήσετε να κάνετε ταινίες με αυτό το περιεχόμενο, διότι θα βρείτε τις δυσκολίες που βρήκε ο Σμαραγδής. Κάντε τις ταινίες που θέλουμε εμείς». Δηλαδή woke ατζέντα, «προσφυγικά δράματα», μιζέρια και κυρίως ταινίες που προάγουν αντί της ομορφιάς, την ασχήμια και το σκοτάδι. Αντιθέτως η Ελλάδα είναι η χώρα του φωτός. Αντίστοιχα σκοτεινά κέντρα στέρησαν το βραβείο Νόμπελ από τον Καζαντζάκη και πολέμησαν τον μεγάλο συμπατριώτη σας, τον Βολιώτη Βαγγέλη Παπαθανασίου, με τον οποίο ήμασταν φίλοι και συνεργάτες. Η προσφορά του Βαγγέλη είναι ανυπολόγιστη αλλά άγνωστη, διότι ο ίδιος δεν ενδιαφερόταν. Δεν φαντάζεστε τι του είχαν κάνει. Είχε δεχθεί τρομερό πόλεμο, διότι δεν ήταν υπό την επιρροή αυτών των σκοτεινών ιδεολογικών κέντρων.
Είχατε πει πως απείλησαν την ζωή σας. Σοβαρή μαρτυρία.
Ναι. Με απείλησαν να μην κάνω την ταινία! Ήταν η δεύτερη φορά. Η πρώτη ήταν όταν δίδασκα στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Το μάθημα ήταν ελληνοκεντρικό, σχετικώς με τον τον ελληνικό ψυχισμό και κατ΄ επέκταση το βαθύ και μακραίωνο πολιτισμό μας. Ενεργοποιήθηκαν εναντίον μου και κυρίως μια συγκεκριμένη ομάδα που χρηματοδοτείται από αμφιλεγόμενα κέντρα. Αυτή λοιπόν η ομάδα με απείλησε ότι θα με σκοτώσει. Παραιτήθηκα, αφού κατέθεσα την απειλή κατά της ζωής μου σε πέντε πρόσωπα, ένα εκ των οποίων είναι ο Καθηγητής και πρώην Πρύτανης Γιώργης Κοντογιώργης. Αν με σκοτώσουν ποιοι θα ήταν οι ηθικοί αυτουργοί. Εκεί κατάλαβα ότι τα ελληνικά Πανεπιστήμια δεν είναι ελληνικά. Σ΄ αυτήν την Ελλάδα ζούμε. Σε μια Ελλάδα που είναι επικίνδυνο να είσαι Έλληνας. Όμως κατάγομαι απ΄ τον Ψηλορείτη. Εκεί δεν πάτησε Τούρκος, θα πατήσουν τα δήθεν αυτά προοδευτικά ανθρωπάκια των ξένων ισοπεδωτικών κύκλων; Η Ελλάδα επέζησε λόγω μιας σειράς διαδοχικών θαυμάτων, ακριβώς γιατί έχει μεγάλο ιστορικό και πολιτιστικό βάθος. Παραμένει ένα πλοίο μέσα στις καταιγίδες που καταφέρνει και δεν βυθίζεται.
Εδώ θα μου επιτρέψετε να αναφέρω τον Καθηγητή Εμμανουήλ Μικρογιαννάκη, του οποίου την δήλωση φιλοξενώ στο βιβλίο μου «Η εθνική συνείδηση ως έννοια…»: «εκεί όπου απαξιώνεται περισσότερο ο εθνικός βίος είναι μέσα στα Πανεπιστήμια». Ωστόσο η νέα γενιά διψά για ιστορική αλήθεια.
Ακριβώς. Μα τα γνωρίζω αυτά, τα έχω ζήσει. Δίδασκα, όπως σας ανέφερα. Και επειδή τα μαθήματά μου ήταν πράγματι λαοφιλή – λένε μάλιστα ότι είμαι καλύτερος δάσκαλος από σκηνοθέτης, θέλοντας να απαξιώσουν το σκηνοθετικό μου έργο – τα έχω ζήσει. Η νεολαία διψάει για την ελληνική ιστορία, όπως είπατε. Έχω δει τα βλέμματα των παιδιών. Ντρεπόμουν να μην τους παρέχω την γνώση που μπορούσα να παρέχω. Ήμουν υπερήφανος που τους έκανα μάθημα.
Ο Ιωάννης Καποδίστριας είχε πει πως «Ελληνικό Έθνος υπήρχε, υπάρχει και δεν κατέπεσεν ποτέ», αντικρούοντας διακινούμενες αρτισύστατες (μετα)νεωτερικές προσεγγίσεις ότι το έθνος αποτελεί τέκνο του … Διαφωτισμού και ότι ετέχθη ως δια μαγείας τον 19ο αιώνα. Πως το σχολιάζετε; Υφίσταται, κατ΄ εσάς, η ελληνική ιστορική διαχρονία;
Φυσικά και υφίσταται. Είναι δυνατόν αυτό να τίθεται ως ερώτημα; Ο Ελληνισμός συνιστά μια διαιώνια αλυσίδα 5000 ετών. Στο αίμα μας κυλάει ο Όμηρος. Ο Ελληνισμός έχει μια μοναδική διαχρονικότητα. Να σας πω και ένα παράδειγμα ενδεικτικό της διαχρονικότητας του Ελληνισμού. Ακόμη και οι βοσκοί σήμερα σε κάποια μέρη της Κρήτης, όταν κατηγορείται κάποιος ότι έχει κλέψει ζώα, ότι είναι δηλαδή ζωοκλέφτης, αυτός αρνείται με επίκληση στον Δία. Θέλω να δείξω, δηλαδή, πως μια πανάρχαια επίκληση διαπερνά τον χρόνο. Και φθάνουμε στο σημείο να αναρωτηθούμε αν έχει διαχρονικότητα ο Ελληνικός Πολιτισμός; Mετά την απελευθέρωση υπήρχε μια μανία από τους ξένους – και από Έλληνες που επηρεάζονταν από τους ξένους – να προσπαθούν να μας πείσουν ότι δεν είμαστε ένα έθνος με μεγάλο ιστορικό βάθος, αλλά ένα νέο κράτος που στην ουσία εξυπηρετούσε την ευρωπαϊκή πολιτική, ότι δηλαδή αυτοί μας δημιούργησαν. Άρα η βάση μας έπρεπε να είναι ο Γαλλικός Διαφωτισμός και αντίστοιχα πράγματα. Εγώ δεν το πιστεύω αυτό. Ξέρετε είμαι Κρητικός, έχω μια βαθιά σχέση με τη μινωική παράδοση. Έχω γεννηθεί στο Ηράκλειο, έξω απ΄ την Κνωσό. Μπορεί να μην είχε ανακαλυφθεί η Κνωσσός την εποχή του Καποδίστρια, αλλά οι Μινωίτες και ο μινωικός πολιτισμός ήταν μια ζώσα πραγματικότητα 30 έως 40 αιώνες. Στον Όμηρο υπάρχει αναφορά στον Μίνωα, στον δε Πλάτωνα βρίσκουμε μια πραγματεία για την σημασία των μινωικών νόμων, ενδεικτικό στοιχείο του υψηλού μινωικού πολιτισμού. Αναφορές επίσης έχουμε στον Αριστοτέλη και επίσης ο Λυκούργος, εφάρμοσε τους νόμους του Μίνωα, ως ιδανικότεροι για την οργάνωση της σπαρτιατικής κοινότητας.
Ευτυχώς να προσθέσω, κ. Σμαραγδή, πως εσχάτως το Βυζάντιο έχει ανακτήσει την θέση και το κύρος του ως τμήμα της ελληνικής ιστορικής συνέχειας, καθώς κάποιοι ήθελαν από την μάχη της Λευκόπετρας το 146 π.Χ. να μεταπηδούμε αυτομάτως και νοερώς στο 1821!
Μα ο Κολοκοτρώνης είναι σαφής: «Ο βασιλεύς μας [Κωνσταντίνος Παλαιολόγος] εσκοτώθη, καμμία συνθήκη δεν έκαμε. Η φρουρά του είχε παντοτινόν πόλεμον με τους Τούρκους και τα φρούρια ήταν πάντοτε ανυπότακτα […] η Μάνη, το Σούλι και τα βουνά». Θέλουν να μας πείσουν για κάτι που δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, δεν θέλουν να παραδεχθούν αυτό που είμαστε. Το χειρότερο είναι ότι υπάρχουν «Έλληνες» που υπερασπίζονται τις ψευδείς, αντεθνικές και βλαβερές αυτές απόψεις.
Τι έχετε να σχολιάσετε για την a priori επίθεση κάποιων κύκλων από την πρώτη κιόλας στιγμή που προεβλήθη το trailer; Ότι δηλαδή η ταινία έχει «ιστορικά λάθη»;
Δεν κάνω μια ταινία για να δείξω αυτό που θα έδειχνε ένα ντοκιμαντέρ. Κάνω μια ταινία για να δείξω το χρώμα της ψυχής του Καποδίστρια, που το έχει ανάγκη η ψυχή των ανθρώπων. Οι άνθρωποι της Τέχνης δεν αντιγράφουμε την πραγματικότητα. Την αναπλάθουμε και την εξυψώνουμε σε άλλες σφαίρες. Δεν αναπαράγουμε αντίγραφα της πραγματικότητας. Κάποιοι συγχέουν την Πραγματικότητα με την Δημιουργία, το ντοκιμαντέρ με την κινηματογραφική ταινία. Να σας φέρω ένα παράδειγμα: ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος είχε ζωγραφίσει ένα γενικό πλάνο του Τολέδο. Έθεσε λοιπόν εκτός των τειχών ένα κτίριο που εξείχε απ΄ αυτά, διότι του χαλούσε την αισθητική όψη που αυτός ήθελε να απεικονίσει. «Του άλλαξα την θέση» είπε ο καλλιτέχνης «και το έβαλα εκεί που εγώ θεωρούσα ότι του αρμόζει καλύτερα», συμπληρώνοντας πως «όποιος θέλει να δει που βρίσκεται, ας δει τον χάρτη». Η Τέχνη εξυπηρετεί άλλο σκοπό. Συνομιλεί με την ψυχή, αρκεί η Τέχνη να είναι αγαθή. Οι καλλιτέχνες πρέπει να είναι οι εκφραστές της εθνικής ψυχής. Ο Πολιτισμός μας είναι το πυρηνικό όπλο των Ελλήνων. Και όμως οι κρατούντες τον έχουν πλήρως απαξιώσει.
Και αντί η χώρα μας να παίζει με όρους Πολιτιστικής Διπλωματίας, την σημασία της οποίας έχει επαναφέρει στον δημόσιο διάλογο ο κ. Πέτρος Καψάσκης, ακόμη τώρα μαθαίνουμε την ορολογία της…
Ακριβώς. Ο Ελληνισμός πέτυχε ως έθνος και απέτυχε ως κράτος. Είμαστε λαός-οδηγός και στους καιρούς μας έχουμε καταλήξει να είμαστε λαός μιμητών.
Κ. Σμαραγδή τι ήταν ακριβώς ο Καποδίστριας; Τι εκπροσωπούσε; Πως αποτυπώνεται το ορθόδοξο στοιχείο σε σχέση με την ιδιοσυγκρασία του Καποδίστρια; Με άλλα λόγια που εστιάζει η ταινία: α) στην ορθόδοξη πίστη του Καποδίστρια ή β) στην ορθοδοξία ως συστατικό στοιχείο της εθνικής ταυτότητας του 19ου αιώνα;
Ο Καποδίστριας εκπροσωπούσε το Φως. Ήταν μια ανώτερη οντότητα και ένα πρόσωπο – οδηγός. Έρχεται από το παρελθόν και βαδίζει προς το μέλλον. Οι θεατές θα κρίνουν που εστιάζει η ταινία. Δεν λέγεται, βιώνεται. Ο θεατές πρέπει να εισέλθουν στην τελετουργία της σκοτεινής αίθουσας ώστε, δια της συγκινήσεως, να ανορθωθεί η ψυχή. Να επέλθει η ανάταση και να κατανοήσουν το έργο. Ωστόσο η ταινία εισάγει ένα μήνυμα αισιοδοξίας. Αφού βρέθηκε ένα πρόσωπο σαν τον Καποδίστρια στο πρόσφατο παρελθόν, θα ξαναβρεθεί στο μέλλον. Δεν ξεκινάμε απ΄ το μηδέν.
Είπατε πως προσπαθούσατε επί οκτώ (8) έτη να κάνετε την εν λόγω ταινία. Ποιοι ήταν αυτοί οι παράγοντες που στάθηκαν εμπόδιο;
Οι κλίκες, οι φατρίες. Κάτι ανάλογο είχε επισημάνει και ο ίδιος ο Καποδίστριας: οι κύκλοι συμφερόντων. Μια εξ αυτών των φατριών είναι αυτή του Ελληνικού Κινηματογράφου που ελέγχεται μέσω χρηματοδότησης από ΜΚΟ και τον Σόρος. Μιλάμε για ανθρώπους του Κολωνακίου και των βορείων προαστίων. Σε τέτοιες περιπτώσεις αναφερόταν ο Καποδίστριας όταν μιλούσε για «φιλήκοους των ξένων». Δηλαδή προδότες. Έχουν ρόλο διαβρωτικό και εμποδίζουν ό,τι ενισχύει την εθνική συνείδηση. Αυτοί με κυνηγούν. Πλην όμως, άντεξα.
Έχετε να πείτε κάτι τελευταίο; Ως συμπέρασμα;
Στην Ελλάδα είναι επικίνδυνο να είσαι Έλληνας και να υπερασπίζεσαι τις ελληνικές αξίες. Όταν το κάνεις, διώκεσαι ανηλεώς, βάλλεσαι. Ωστόσο έχουμε χρέος να το κάνουμε. Αλλιώς πως το σκοτάδι θα γίνει φως!
Κ. Σμαραγδή σας ευχαριστώ για τον χρόνο σας!
πηγή: περιοδικό ΑΝΑΚΤΗΣΗ
