γράφει ο Νίκος Παπαγεωργίου
υπ.έκδοσης εφημερίδας «Ελεύθερος Κόσμος»
Μεταφέρουμε την είδηση από τον καθημερινό ημερήσιο τύπο: Έντονη αύξηση παρατηρείται στους ανήλικους κρατούμενους στα σωφρονιστικά καταστήματα ανά τη χώρα. Σύμφωνα με τα δημοσιευμένα στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Αντεγκληματικής Πολιτικής στις φυλακές της χώρας βρίσκονται 92 ανήλικοι ηλικίας 15 έως 18 ετών σε καθεστώς κράτησης, έναντι 28 την ίδια ημερομηνία το 2024. Ο αριθμός αυτός αλλάζει καθημερινά επειδή περιλαμβάνει και παιδιά σε προσωρινή κράτηση ενώ παράλληλα κάποιες φορές ξεπερνάει και το αριθμητικό φράγμα των 100 ανήλικων κρατουμένων.
Από τους 92 ανήλικους, οι 84 κρατούνται στο Κατάστημα Κράτησης Νέων Κασσαβέτειας, το μοναδικό πλέον που φιλοξενεί αυτή την ηλικιακή ομάδα μετά το κλείσιμο των φυλακών ανηλίκων στην Κόρινθο. Οι υπόλοιποι οκτώ βρίσκονται στο Ψυχιατρείο Κρατουμένων Κορυδαλλού. Το προσωπικό στο κατάστημα της Κασσαβέτειας είναι ανεπαρκές, καθώς δεν υπάρχει ψυχολόγος και εργάζονται μόνο τρεις κοινωνικοί λειτουργοί. Ως εκ τούτου παρά την ύπαρξη 84 ανήλικων κρατουμένων δεν λειτουργεί Λύκειο μέσα στη φυλακή, γεγονός που στερεί από τα παιδιά το δικαίωμα στην εκπαίδευση.
Η «παραβατικότητα των ανηλίκων» μπορεί να ορισθεί ως η συμμετοχή σε παράνομες ενέργειες ή δραστηριότητες, οι οποίες διαπράττονται από άτομα που δεν ακόμα ενηλικιωθεί. Στα περισσότερα ποινικά συστήματα η παραβατικότητα των ανηλίκων αντιμετωπίζεται πιο ήπια, από την πολιτεία. Οι περισσότερες των κυρώσεων, αποβλέπουν στον σωφρονισμό των ανηλίκων, με επιβολή σχετικών μέτρων που εστιάζουν κυρίως στην ανάπλαση της προσωπικότητάς τους και την βελτίωση των κοινωνικών τους δεξιοτήτων.
Στην Ελλάδα τα στοιχεία για την παραβατικότητα των ανηλίκων είναι επίσης ανησυχητικά αν όχι σοκαριστικά. Όπως προκύπτει από τα επίσημα στοιχεία που διατηρεί η Ελληνική Αστυνομία, υπήρξε μια σημαντική αύξηση των περιστατικών παραβατικότητας ανηλίκων, που καταγράφονται επισήμως, ιδίως από το 2020 και μετά (ΕΛ.ΛΑΣ, 2020). Μάλιστα έχει διαπιστωθεί με βάση τα ίδια στοιχεία, ανοδική καμπή στους δείκτες εγκληματικότητας που αφορούν σε ανηλίκους πολύ μικρότερων ηλικιών, 10 έως 12 ετών, σε αντίθεση με προηγούμενα χρόνια που η καμπή αυτή εντοπιζόταν σε μεγαλύτερο ηλικιακό εύρος μεταξύ 12 έως 15 ετών.
Επίσης όσον αφορά την Ελλάδα, η πλειονότητα των παραβατικών ενεργειών που τελούνται από ανηλίκους αφορά κυρίως αδικήματα κατά της περιουσίας, ενώ σε μικρότερη συχνότητα καταγράφονται εγκλήματα που σχετίζονται με τη σωματική ακεραιότητα, τα ναρκωτικά και την παράνομη οπλοκατοχή. Η εξέλιξη αυτή εγείρει σοβαρούς προβληματισμούς και επισημαίνει την ανάγκη εντατικοποίησης ερευνών από την επιστημονική κοινότητα και τις αρμόδιες αρχές, με στόχο τη βαθύτερη κατανόηση των αιτίων του φαινομένου και κυρίως για την ανάπτυξη στρατηγικών για την πρόληψη και την αντιμετώπιση του φαινομένου.
Τρομακτικά είναι τα στοιχεία για την εγκληματικότητα ανηλίκων και τα περιστατικά σχολικού εκφοβισμού στη χώρα. Μόνο από τον Ιανουάριο έως και τον Σεπτέμβριο του 2025, 9.038 παιδιά και έφηβοι απασχόλησαν τις Αρχές για σοβαρά περιστατικά, από κλοπές και ληστείες μέχρι ξυλοδαρμούς, τόσο εντός όσο και εκτός σχολείου, αλλά και για διακίνηση ναρκωτικών, ακόμη και μέσα σε σχολικά συγκροτήματα. Ανησυχητικά είναι και τα στοιχεία που αφορούν τα θύματα bullying. Την ίδια περίοδο, υποβλήθηκαν 1.654 καταγγελίες για περιστατικά σχολικού εκφοβισμού -871 σε σχολεία πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και 783 στη δευτεροβάθμια. Οι συμμορίες ανηλίκων επίσης σημειώνουν αύξηση, κυρίως στην Αττική.
Τα τελευταία χρόνια έχουμε γίνει μάρτυρες φαινομένων εγκληματικότητας με ανήλικους δράστες. Η αφετηρία τέθηκε με περιστατικά οπαδικής βίας, συνέχισε με την ενδοσχολική βία και κορυφώθηκε με περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας με θύτες ανήλικα μέλη της, τα παιδιά. Η εγκληματικότητα των εφήβων και γενικότερα των ανηλίκων αποτελεί ένα θέμα που διαχρονικά απασχόλησε την επιστήμη, και ιδίως την τελευταία δεκαετία, όπως διαπιστώνεται από την βιβλιογραφική αναδρομή. Ωστόσο, αυτά τα τελευταία χρόνια μετά την πανδημική κρίση το θέμα εισχώρησε στην κοινωνία μετά την εκρηκτική αύξηση των φαινομένων.
Πλέον η παραβατικότητα των ανηλίκων δεν αναγνωρίζει κάστες, δεν κοιτά κοινωνικο-οικονομικό στάτους, εντοπίζεται άκριτα, και αυτή της η καθολικότητα την καθιστά ζήτημα πρώτης γραμμής για την ευρύτερη κοινωνία. Το επίσημο κράτος τι ακριβώς κάνει γι’ αυτή τη μάστιγα της παραβατικότητας των ανηλίκων; Απολύτως τίποτα.
