Η Ευρώπη είναι διχασμένη στη σύγκρουση Ισραήλ-Χαμάς και έχει πολύ λίγες καλές επιλογές για να αντιμετωπίσει αυτή την κρίση. Οι Ευρωπαίοι δεν θα μπορέσουν να ξεφύγουν από τις συνέπειες της σύγκρουσης στην Μέση Ανατολή. Η απάντηση της Ευρώπης στη σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς ήταν χαοτική. Αμέσως μετά τις σφαγές Ισραηλινών αμάχων που πραγματοποίησε η Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου, ο Επίτροπος Διεύρυνσης της ΕΕ, Olivér Várhelyi, ανακοίνωσε μονομερώς ότι η ΕΕ θα περικόψει τη βοήθειά της προς την Παλαιστινιακή Αρχή, πυροδοτώντας διαμάχη με άλλους Επιτρόπους και δημόσιες επιπλήξεις από τα κράτη-μέλη. Η προσοχή εστιάστηκε επίσης στην άνευ όρων υποστήριξη της προέδρου της Επιτροπής Ursula von der Leyen στο Ισραήλ κατά την αυτοσχέδια επίσκεψή της στη χώρα.
Η αρχική της απροθυμία να καλέσει το Ισραήλ να σεβαστεί το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο στον αγώνα του κατά της Χαμάς, έρχεται σε έντονη αντίθεση με την προσέγγιση άλλων ηγετών της ΕΕ όπως ο Ύπατος Εκπρόσωπος για την εξωτερική πολιτική Josep Borrell, και εξόργισε πολλούς, τόσο στις Βρυξέλλες όσο και στις πρωτεύουσες της ΕΕ. Στις 15 Οκτωβρίου, οι ηγέτες της ΕΕ συμφώνησαν σε μια κοινή θέση που τονίζει «το δικαίωμα του Ισραήλ να αμύνεται σύμφωνα με το ανθρωπιστικό και διεθνές δίκαιο» και επιβεβαιώνει «τη σημασία να διασφαλίζεται η προστασία όλων των αμάχων ανά πάσα στιγμή σύμφωνα με το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο». Ωστόσο, η διχόνοια συνεχίζει να σχηματίζει φούσκα κάτω από την επιφάνεια, και μένει να δούμε αν η ΕΕ μπορεί να παραμείνει σε μια ενωμένη θέση.
Μεγάλο μέρος της συζήτησης για τον ρόλο της Ευρώπης στη σύγκρουση έχει επικεντρωθεί στην εσωτερική δυναμική στις Βρυξέλλες και στις εθνικές πρωτεύουσες. Αλλά αυτό έκρυψε το γεγονός ότι περισσότερη εσωτερική συνοχή δεν θα άρει την έλλειψη καλών επιλογών της Ευρώπης για την αντιμετώπιση της σύγκρουσης. Πρώτον, η ΕΕ δεν έχει κανένα μοχλό για να διαπραγματευτεί την απελευθέρωση των ομήρων που απήχθησαν από τη Χαμάς και την Παλαιστινιακή Ισλαμική Τζιχάντ. Οι Ευρωπαίοι δεν είναι σε θέση να είναι μεσολαβητές. Έχουν λιγότερη επιρροή από τους Αμερικανούς με το Ισραήλ, και η Τουρκία, η Αίγυπτος ή το Κατάρ βρίσκονται σε πολύ καλύτερη θέση από την ΕΕ για να συνεργαστούν μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς, είτε για την απελευθέρωση των ομήρων είτε για μια υποθετική κατάπαυση του πυρός.
Δεύτερον, λίγα από όσα λέει η ΕΕ θα έχουν ουσιαστικό αντίκτυπο στις επιλογές του Ισραήλ σχετικά με τον τρόπο διεξαγωγής επιχειρήσεων κατά της Χαμάς. Η ισραηλινή απάντηση θα καθοριστεί πρωτίστως από την εγχώρια κοινή γνώμη, στρατιωτικές εκτιμήσεις και από τον βαθμό πολιτικής και στρατιωτικής υποστήριξης που παρέχουν οι ΗΠΑ. Μόνο η Ουάσιγκτον έχει την δυνατότητα να πείσει το Ισραήλ ότι πολλές από τις ενέργειές του είναι αντιπαραγωγικές και ότι η πραγματοποίηση χερσαίας εισβολής στη Γάζα εγκυμονεί τεράστιους κινδύνους και μπορεί να μην καταφέρει να εξαλείψει τη Χαμάς.
Τρίτον, δεν είναι σαφές εάν η ΕΕ μπορεί να κάνει οτιδήποτε για να πείσει την Αίγυπτο να ανοίξει τα σύνορά της και να επιτρέψει στους κατοίκους της Γάζας να αναζητήσουν καταφύγιο στο έδαφός της. Η Αίγυπτος ανησυχεί ότι η άτακτη είσοδος εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων θα μπορούσε να δημιουργήσει κίνδυνο για την ασφάλεια, μετατρέποντας τη χερσόνησο του Σινά σε καταφύγιο τρομοκρατών και ως εκ τούτου δημιουργώντας το έδαφος για μελλοντικά ισραηλινά χτυπήματα στο αιγυπτιακό έδαφος. Ταυτόχρονα, υπάρχει επίσης η ανησυχία ότι εάν οι Παλαιστίνιοι εκκενώσουν τη Γάζα, το Ισραήλ δεν θα τους επιτρέψει να επιστρέψουν.
Ενώ οι Ευρωπαίοι έχουν περιορισμένη επιρροή στην άμεση πορεία της σύγκρουσης, θα εξακολουθήσουν να επηρεάζονται από αυτήν. Πολλά εξαρτώνται από τις επόμενες κινήσεις του Ισραήλ. Μια χερσαία εισβολή στη Γάζα θα εγκυμονούσε τεράστιο κίνδυνο επέκτασης της σύγκρουσης, ωθώντας την υποστηριζόμενη από το Ιράν Χεζμπολάχ να εισέλθει στον πόλεμο από τη βάση της στον Λίβανο και αποσταθεροποιώντας τη χώρα αυτή. Το Ισραήλ θα μπορούσε επίσης να αποφασίσει να χτυπήσει προληπτικά τη Χεζμπολάχ, επισπεύδοντας το ίδιο αποτέλεσμα. Η σύγκρουση μπορεί να πυροδοτήσει περαιτέρω τη Δυτική Όχθη, αποδυναμώνοντας την Παλαιστινιακή Αρχή, πυροδοτώντας πρόσθετες ισραηλινές επιχειρήσεις και αποσταθεροποιώντας την Ιορδανία, ιδιαίτερα εάν οι μάχες ωθήσουν τους αμάχους να φύγουν εκεί.
Ακόμα κι αν το Ισραήλ δεν εξαπολύσει χερσαία επίθεση μεγάλης κλίμακας, η κατάσταση στη Γάζα δεν θα είναι πολύ καλύτερη, μετά τον σφοδρό βομβαρδισμό των τελευταίων ημερών. Η Αίγυπτος θα δυσκολευόταν να αντιμετωπίσει μια εισροή προσφύγων, αλλά η δημόσια πίεση μπορεί τελικά να την αναγκάσει να ανοίξει τα σύνορά της εάν οι συνθήκες στη Γάζα επιδεινωθούν πολύ περισσότερο. Η Χεζμπολάχ μπορεί να αισθάνεται ότι πρέπει να εισέλθει στη σύγκρουση ούτως ή άλλως, καθώς ο αριθμός των θυμάτων αμάχων στη Γάζα αυξάνεται. Στο Ιράκ θα υπήρχε αυξημένος κίνδυνος εξτρεμιστικών ομάδων να πραγματοποιήσουν επιθέσεις εναντίον των δυνάμεων του ΝΑΤΟ που υπηρετούν στην εκπαιδευτική αποστολή στη χώρα. Και όσο περισσότερο συνεχίζονται οι μάχες, τόσο μεγαλύτερη είναι η δημόσια πίεση στους μουσουλμάνους ηγέτες που έχουν σφυρηλατήσει σημαντικούς δεσμούς με το Ισραήλ, όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ή το Μαρόκο, για να τους επαναξιολογήσουν.
Η απάντηση του Ιράν στη σύγκρουση θα είναι μια σημαντική μεταβλητή για τον καθορισμό των περιφερειακών συνεπειών της. Όπως και η Χεζμπολάχ, το Ιράν έχει απειλήσει με αντίποινα κατά του Ισραήλ εάν εξαπολύσει χερσαία εισβολή στη Γάζα. Ως εκ τούτου, μια ισραηλινή επίθεση όχι μόνο θα διακινδύνευε να τραβήξει τη Χεζμπολάχ στον πόλεμο, αλλά θα μπορούσε επίσης να προκαλέσει μια κλιμάκωση στον Κόλπο. Ακόμα κι αν αυτό δεν συνέβαινε, ο ρόλος του Ιράν στη χρηματοδότηση της Χαμάς σημαίνει ότι ο πόλεμος θα πιέσει σοβαρά τις ΗΠΑ.
με πληροφορίες από το Centre for European Reform (επιμέλεια κειμένου Μαίων)
