Στις 20 Νοεμβρίου του 1975 “έφυγε” ο Φρανσίσκο Φράνκο Βαχαμόντε (1892-1975) ο Ισπανός στρατηγός και πολιτικός ηγέτης (caudillo) που κυβέρνησε την Ισπανία από το 1939 έως το 1975. Γεννήθηκε το έτος 1892 στη ναυτική πόλη Φερρόλ της βορειοδυτικής Ισπανίας. Μετά από μια ανασφαλή παιδική ηλικία εισήχθη, το 1907, στην περίφημη Στρατιωτική Ακαδημία του Τολέδο αν και ο ίδιος επιθυμούσε να σταδιοδρομήσει στο Ναυτικό. Η Ακαδημία τον διέπλασε ως στρατιωτικό ταυτόχρονα όμως του δίδαξε και τη σκληρότητα. Διψασμένος για εξέλιξη αναζήτησε μια θέση στο Μαρόκο το 1912. Στον σκληρό αποικιακό πόλεμο στον οποίον έλαβε μέρος, η γενναιότητα και η ικανότητά του τον βοήθησαν να ανελιχθεί γρήγορα και το 1920 ήταν δεύτερος στην ιεραρχία της σκληρότατης Λεγεώνας των Ξένων (Terthio). Το 1926 προήχθη σε υποστράτηγο, όντας ο νεώτερος σε ηλικία άνδρας που έφερε αυτόν τον βαθμό στην Ευρώπη. Τα ανδραγαθήματά του στο πεδίο των μαχών τον ανέδειξαν ήρωα και ευνοούμενο του βασιλιά Αλφόνσου ΙΓ’ και το έτος 1927 έγινε Διοικητής της Στρατιωτικής Ακαδημίας της Σαραγόσσα.
Μετά την πτώση της Μοναρχίας στην Ισπανία, στις 14 Απριλίου του 1931, ο Φράνκο έπεσε σε δυσμένεια. Η αντιμιλιταριστική Δεύτερη Ισπανική Δημοκρατία διέταξε το κλείσιμο της Ακαδημίας την οποία διηύθυνε και μετά από την πικρή αποχαιρετιστήρια ομιλία του, ο υπουργός πολέμου Μανουέλ Αθάνια τον άφησε για οκτώ μήνες χωρίς θέση. Παρά τη μνησικακία του Φράνκο έναντι των δημοκρατικών που τον περιθωριοποίησαν, οι ικανότητές του και τα στρατιωτικά του προσόντα ανάγκασαν τον Αθάνια να τον διορίσει, τον Φεβρουάριο του 1932, Στρατιωτικό Διοικητή, πρώτα στην πόλη Λα Κορούνια και κατόπιν στις Βαλεαρίδες νήσους. Κάτω από διακυβερνήσεις πιο δεξιάς απόχρωσης ο Φράνκο πήρε πάλι προαγωγή, στις 27 Μαρτίου του 1934, σε στρατηγό, και τον Οκτώβριο του ίδιου έτους του ανατέθηκε η καταστολή της αριστερίζουσας εξέγερσης των μεταλλωρύχων στις βόρειες κοιλάδες της επαρχίας των Αστουριών. Μετά την επιτυχία του στην καταστολή της εξέγερσης, τον Φεβρουάριο του 1935 ονομάστηκε αρχιστράτηγος των ισπανικών στρατιωτικών δυνάμεων στο Μαρόκο, και τον Μάιο επιτελάρχης. Από τη θέση του αυτή προσπάθησε να προωθήσει στο στράτευμα φιλομοναρχικούς αξιωματικούς. Μετά την εκλογική νίκη του Λαϊκού Μετώπου στις 19 Φεβρουαρίου του 1936, στάλθηκε στις Καναρίους Νήσους ως στρατιωτικός διοικητής προκειμένου να απομακρυνθεί όσο το δυνατόν περισσότερο από το μητροπολιτικό κέντρο. Ωστόσο πριν εγκαταλείψει τη μητροπολιτική Ισπανία σχημάτισε μια ομάδα από αρχαιότερους στρατηγούς με τους οποίους άρχισε να συνωμοτεί προκείμενου να ανατρέψει την κυβέρνηση. Τελικά οι προσπάθειες τους κατέληξαν στην εξέγερση των αξιωματικών στις 18 Ιουλίου του 1936, γνωστή και ως «Αλθαμιέντο».
Αμέσως μετά την έκρηξη της εξέγερσης ο Φράνκο μετέβη αεροπορικώς στο Μαρόκο προκειμένου να αναλάβει τη διοίκηση του εξεγερθέντος αποικιακού στρατού. Κατόπιν έπεισε τον Χίτλερ και τους εθνικοσοσιαλιστές Γερμανούς καθώς και τον Ντούτσε με τους φασίστες Ιταλούς να υποστηρίξουν την αερομεταφορά των δυνάμεών του από την Αφρική στην Ισπανία με μια τεράστια αερογέφυρα. Περνώντας στην ηπειρωτική χώρα τις δυνάμεις του, ανέπτυξε και παράταξε το σκληροτράχηλο στρατό της Αφρικής σε πολεμικούς σχηματισμούς που του επέτρεψαν να βαδίσει προς την Μαδρίτη την οποία και στόχευε να καταλάβει. Τόσο οι επαφές του Χίτλερ και τον Μουσολίνι όσο και η προοδευτική πορεία των δυνάμεών του προς την Μαδρίτη τον κατέστησαν, μετά τον ξαφνικό θάνατο των στρατηγών Σανχούρχο και Μόλα, φυσικό ηγέτη των εξεγερθέντων εθνικιστών τους οποίους και ένωσε κάτω από τη στραταρχική του ράβδο. Στα τέλη του Σεπτεμβρίου του 1936, είχε την πρόνοια να παρεκκλίνει της πορείας του προς τη Μαδρίτη και να στρέψει τις δυνάμεις του προς το Τολέδο προκειμένου να βοηθήσει το πολιορκημένο Αλκαζάρ. Η απελευθέρωση των πολιορκημένων υπερασπιστών του Αλκαζάρ ενίσχυσε τη θέση του και ο ίδιος έγινε ένα σύμβολο και ένας θρύλος στο στρατόπεδο των εθνικιστών. Ωστόσο αυτή η ενασχόληση των δυνάμεών του με τη λύση της πολιορκίας του Αλκαζάρ έδωσε το χρόνο στους δημοκρατικούς να οργανώσουν την άμυνα της Μαδρίτης η οποία μπόρεσε έτσι να αντισταθεί αποτελεσματικά όταν αυτός επιχείρησε μάταια τον Δεκέμβριο του 1936 και στις αρχές του 1937 να την περικυκλώσει και να την καταλάβει και να δώσει έτσι το πιο ισχυρό πλήγμα στους δημοκρατικούς.
Την 1η Οκτωβρίου του 1936 ανέλαβε την ηγεσία της Κυβέρνησης των Εθνικιστών πού έδρευε στο προπύργιο της μοναρχίας, την πόλη του Μπούργκος. Κατόπιν αυτού άλλαξε τακτική και ακολουθώντας νέα στρατηγική, άρχισε να κυριεύει αργά και σταθερά τις διάφορες περιοχές που κατείχαν οι δημοκρατικοί και έτσι να αποψιλώνει την πρωτεύουσα από περιφερειακά εδάφη. Ταυτοχρόνως προέβαινε και σε προσεκτικές πολιτικές εκκαθαρίσεις. Τον Απρίλιο του 1937 ένωσε τις δυνάμεις του σε μια συμμαχία με το κόμμα της Ισπανικής Φάλαγγας. Στα μέσα του 1937 κατέλαβε τον βιομηχανικό Βορρά και το 1938 χώρισε τη δημοκρατική Ισπανία στα δύο. Τέλος, εξουδετέρωσε το δημοκρατικό στρατό στη μάχη του ποταμού Εβρου, στα τέλη του 1938, και πολιόρκησε τη Βαρκελώνη στις αρχές του 1939. Μετά την τελική νίκη του, την 1η Απριλίου του 1939, ίδρυσε μια πανίσχυρη δικτατορία τρέφοντας ταυτοχρόνως ελπίδες για την παλινόρθωση της Ισπανικής Αυτοκρατορίας. Κατά την διάρκεια του Β’ ΠΠ, ελπίζοντας σε μια νίκη του Αξονα, προσέγγισε αρχικά τον Χίτλερ. Πολύ γρήγορα όμως φρόντισε να κρατήσει μια ουδέτερη στάση αν και εξυπηρετούσε τη Γερμανία με την εξασφάλιση υποβρυχίων ανεφοδιαστικών βάσεων.
Όταν το έτος 1945, με το τέλος του Β’ ΠΠ, στη διάσκεψη του Πότσδαμ, η Ισπανία αποκλείσθηκε από τα Ηνωμένα Εθνη, ο Φράνκο δεν ανησύχησε μιας και ήταν πεπεισμένος πως στον Ψυχρό Πόλεμο, που μόλις είχε αρχίσει, η γεωστρατηγική θέση της Ισπανίας θα τον έσωζε τελικά από τις συνέπειες της υπέρ του Άξονα πολιτικής που είχε ακολουθήσει στο παρελθόν. Η προπαγανδιστική του μηχανή τον παρουσίαζε τώρα ως σωτήρα της Ισπανίας από τον πόλεμο. Ο αποκλεισμός του Βερολίνου και ο πόλεμος της Κορέας του εξασφάλιζαν ότι θα επιβίωνε με τη θέση του ενδυναμωμένη. Τον Σεπτέμβριο του 1953 μια συμφωνία με τις ΗΠΑ τον επανέφερε στους κόλπους της Δύσης και το 1959 δέχθηκε τον Πρόεδρο Αϊζενχάουερ στη Μαδρίτη.
Από το έτος 1957, θέλοντας να προετοιμάσει τη διάδοχή του κατάσταση στην ηγεσία της χώρας, άρχισε να μεταβιβάζει τις ευθύνες της διοίκησης στον μυστικοσύμβουλό του, ναύαρχο Λουίς Καρρέρο Μπλάνκο, και πολλά κυβερνητικά μέλη συνδέθηκαν με την υπερσυντηρητική καθολική θρησκευτική αδελφότητα «Opus Dei». Ο ίδιος ο Φράνκο, επαναπαυμένος στις δάφνες του, ασχολείτο πλέον με το να δίνει απειράριθμες ακροάσεις, να εγκαινιάζει δημόσια έργα, να προεδρεύει σε υπουργικές συναντήσεις και φυσικά να τακτοποιεί τα σχετικά με τη μεταθανάτιο διαδοχή του. Επίσης μπορούσε τώρα να ικανοποιήσει το πάθος του για το κυνήγι, το ψάρεμα στην ανοιχτή θάλασσα και το γκολφ, και περνούσε πολύ χρόνο παίζοντας χαρτιά με τον στενό κύκλο των στρατιωτικών φίλων του. Στις 24 Δεκεμβρίου του 1961 πληγώθηκε σε ένα κυνηγετικό ατύχημα, γεγονός που ενέτεινε τις ανησυχίες για τη διαδοχή του καθώς και για τη «μετά Φράνκο» εποχή. Εντούτοις ο ίδιος επέμενε να χρονοτριβεί έως ότου, στις 21 Ιουλίου του 1969, ονόμασε τον πρίγκιπα Χουάν Κάρλος των Βουρβώνων ως διάδοχο του. Ο ίδιος κυβέρνησε ακόμα για έξι χρόνια αν και υπέφερε από την νόσο του Πάρκινσον. Στις 20 Δεκεμβρίου του 1973 κατέρρευσε ψυχολογικά όταν το «δεξί του χέρι», ο ναύαρχος Καρρέρο Μπλάνκο, δολοφονήθηκε από Βάσκους τρομοκράτες. Από τότε άρχισε και η παρακμή του. Τον Ιούλιο του 1974 πέρασε πολλές ώρες παρακολουθώντας το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου καθηλωμένος σε μια πολυθρόνα λόγω μιας θρομβοφλεβίτιδας που τον βασάνιζε. Αναγκάσθηκε τελικά να αποσυρθεί από την εξουσία, στο τέλος του ίδιου μήνα. Στη συνέχεια ανάρρωσε κάπως, αλλά σε λιγότερο από δώδεκα μήνες ήρθε το τέλος του επίγειου βίου του. Στο πηδάλιο του ισπανικού κράτους τον διαδέχθηκε ο δον Χουάν Κάρλος, ως βασιλιάς της Ισπανίας.
απόσπασμα από το βιβλίο “Η ΙΣΠΑΝΙΚΗ ΕΠΟΠΟΙΙΑ 1936-1939”
δείτε περισσότερα και παραγγείλτε το βιβλίο από το e-shop της Λόγχης
