του Γεώργιου Παπάζογλου
Κατά καιρούς έχουν γραφτεί τραγούδια λαϊκά που αναφέρονται στα εθνικά μας ζητήματα, αλλά και στην ηρωισμό των Ελλήνων. Υπάρχει το πολύ γνωστό «Η Κύπρος είναι ελληνική» του Στέλιου Καζαντζίδη, τραγούδι αλυτρωτικό και συγκινητικό.
Επίσης το σχετικά νεότερο που εκτέλεσε με την χαρακτηριστική του φωνή και την γνήσια, καλώς εννοούμενη, λαϊκή μαγκιά ο μεγάλος Στράτος Διονυσίου με τίτλο «Άιντε Μεμέτη μου ψευτοπαλληκαρά». Αυτό αναφέρεται ειρωνικά στους Τούρκους για τα γεγονότα του 1974. Εκτός από αυτά και κάποια ακόμα γνωστά υπάρχουν και άλλα άγνωστα τελείως πατριωτικά τραγούδια για την Κύπρο μας και την ΕΟΚΑ, πέραν όσων έχουν γραφεί για τον αρχηγό Διγενή και κάποιους από τους συναγωνιστές του. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο συνθέτης, στιχουργός και ερμηνευτής Βασίλης Τσιτσάνης. Όταν ακούμε Τσιτσάνη το μυαλό μας πηγαίνει στην «Συννεφιασμένη Κυριακή» και την «Γερακίνα». Όμως μεγάλος ρεμπέτης είχε γράψει και τρία τραγούδια για την Κύπρο μας, τουλάχιστον αυτά βρέθηκαν.
Το ένα λέγεται «η ώρα εσήμανε» και μιλούσε για την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Οι στίχοι του είναι χαρακτηριστικοί:
«Η ώρα εσήμανε Μεγαλονήσι- γλυκιά μου Κύπρο μαρτυρική
Να σ’ αγκαλιάσει η δόλια μάνα/ και να σου πει πως είσαι ελληνική».
Γράφτηκε το 1959 αλλά δεν δισκογραφήθηκε ποτέ. Τότε γενικός διευθυντής του εργοστασίου δίσκων στην Ελλάδα ήταν ο Ρόμπερτ Μακένζι. Ο Σκωτσέζος στην καταγωγή Μακένζι έκοψε το τραγούδι επειδή έθιγε τα βρετανικά συμφέροντα.
Το δεύτερο το έγραψε ο Τσιτσάνης για τον απαγχονισμό των αγωνιστών της ΕΟΚΑ, Καραολή και Δημητρίου. Και αυτό είχε την ίδια τύχη και δεν δισκογραφήθηκε. Σώζονται όμως οι στίχοι του:
«Σπαραγμός βαρύς και κλάμα
– από κάθε μια καρδιά
δυο κελιά απόψε αδειάσαν
– και χαθήκαν δυο παιδιά.
(ρεφραίν): Δυο παλικάρια με καρδιά-χαθήκαν για τη λευτεριά.
Σφίξτε μάνες τις καρδιές σας
– μες τις μαύρες τις στιγμές
μοιρολόγια δεν ταιριάζουν
– μπρος σε τέτοιες λεβεντιές.
Δεν στερέψαν τα ποτάμια
– δεν στερεύει η γενιά.
Άλλοι σταυραετοί θα μπούνε
– μες τα ίδια τα κελιά».
Το μόνο που σώζεται οπτικογραφημένο είναι το τρίτο, τραγουδισμένο απ’ τον Μπιθικώτση, στην ταινία του Ερρίκου Θαλασσινού με βοηθό του τον Σταύρο Τσιώλη, «Φεύγω με πίκρα στα ξένα» το 1964. Εδώ ο Τσιτσάνης παίζει μπουζούκι και προλογίζει το τραγούδι λέγοντας: «Παιδιά, θέλω να το προσέξετε αυτό το τραγούδι. Είναι απ’ τα καλύτερά μου και το αφιερώνω στους αγωνιστές της Κύπρου…». Το εν λόγω τραγούδι έχει τον τίτλο «Πολιορκία – Το τραγούδι της Κύπρου». Θέλουν και αυτό να γράφτηκε για τον απαγχονισμό των Καραολή – Δημητρίου, που ωστόσο έγινε στις 10 Μαΐου του 1956. Ίσως ο Τσιτσάνης να κράτησε κρυφό το τραγούδι και να το κυκλοφόρησε το 1964 για τις ανάγκες της ταινίας. Υπάρχει και η πιθανότητα να το έγραψε ή να το προσάρμοσε το 1964 που υπήρχαν τα γεγονότα των συγκρούσεων των δύο κοινοτήτων και η αποστολή της ελληνικής μεραρχίας στην μεγαλόνησο από τον τότε πρωθυπουργό Γεώργιο Παπανδρέου. Ένα τραγούδι με λυρισμό και ποιότητα και η ερμηνεία του Γρηγόρη Μπιθικώτση εκπληκτική. Φυσικά να μην ξεχάσουμε να αναφέρουμε ανάμεσα στους ερμηνευτές τραγουδιών για την Κύπρο μας και τον Μιχάλη Βιολάρη.
