Ο αγώνας εναντίον αποικιοκρατίας στην Κύπρο από την ΕΟΚΑ 1955-1959, έχει γραφεί με χρυσά γράμματα όχι μόνο στις σελίδες της ιστορίας της Μεγαλονήσου αλλά και ολόκληρου του Ελληνισμού. Μια φούχτα κυπρίων αγωνιστών στην αρχή και αργότερα ολόκληρου του λαού της πλην των κομμουνιστών, υπό την αρχηγεία του Στρατηγού Γρίβα-Διγενή έδωσαν τον αγώνα για απελευθέρωση και ένωση με τη μητέρα Ελλάδα. Δυστυχώς οι θυσίες, το αίμα, οι απαγχονισμοί των νεαρών σε ηλικία αγωνιστών, δεν οδήγησαν στην πολυπόθητη ένωση, αλλά στις επάρατες συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου. Αυτές που έγιναν το σκαλοπάτι για να πατήσει η τούρκικη μπότα στην Κύπρο. Ήταν οι συνθήκες εκείνες που έφεραν το 1974 τους Τούρκους στο νησί της Αφροδίτης σαν προστάτιδα δύναμη. Έκτοτε το βόρειο τμήμα της Μεγαλονήσου παραμένει υπό την κατοχή των τουρκικών στρατευμάτων.
Ο υπαρχηγός της ΕΟΚΑ
Στη νεότερη ιστορία της Κύπρου, στον αγώνα των κυπρίων αγωνιστών για αποτίναξη του ζυγού της ξένης κυριαρχίας από την Αγγλία, αλλά και για την ένωση με την Ελλάδα ο Γρηγόρης Αυξεντίου, ο Αετός του Μαχαιρά, κατέχει την πλέον τιμητική θέση. Παραδειγματική η θυσία του. Έπεσε πολεμώντας τις κατοχικές Αγγλικές δυνάμεις στις 3 Μαρτίου 1957. Ήταν ο υπαρχηγός της ΕΟΚΑ (Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών). Η οργάνωση είχε συσταθεί από το Στρατηγό Γεώργιο Γρίβα-Διγενή και ξεκίνησε τη δράση της εναντίον της αγγλικής αποικιοκρατίας την 1η Απριλίου 1955. Ο Αυξεντίου είχε ηγηθεί πολλών και τολμηρών επιθέσεων εναντίον των στρατευμάτων κατοχής. Το ψευδώνυμο με το οποίο δρούσε ήταν το «Ζήδρος» και οι τολμηρές ενέργειες του πολύ σύντομα από στόμα σε στόμα δημιούργησαν ένα θρύλο.
Η δράση του αετού του Μαχαιρά
Πολλές οι περιπέτειες που αφηγούνται οι συναγωνιστές και σύντροφοί του στον αγώνα για την απελευθέρωση, αλλά και ο λαός της Κύπρου. Ιδιαίτερα εκείνη με το αγγλικό τζιπ. Λέγουν ότι δύο αγγλικά τζιπ ενώ κατευθύνονταν προς τον Πεδούλα, έπεσαν στην ενέδρα που είχαν στήσει ο Αυξεντίου και οι άνδρες του. Κατά τη διάρκεια της μάχης οι πέντε Άγγλοι κομάντος που επέβαιναν στα τζιπ σκοτώθηκαν. Το ένα από τα δύο οχήματα καταστράφηκε εντελώς. Το δεύτερο με πολύ μικρές ζημιές το πήρε ο Αυξεντίου. Αφού επισκευάστηκε και έγινε αλλαγή του αριθμού κυκλοφορίας, πολλές φορές χρησιμοποιήθηκε από τον θρυλικό «ΖΗΔΡΟ». Φορώντας στολή Άγγλου ανθυπολοχαγού περνούσε τα αγγλικά μπλόκα και αλώνιζε στα χωριά της νοτιοδυτικής Κύπρου. Διηγούνται ακόμη ότι μία φορά ένας Άγγλος στρατιώτης εφοδίασε με βενζίνη το τζιπ του κ. ανθυπολοχαγού, δίχως να υποψιάζεται ότι ο άνθρωπός αυτός ήταν ο υπαρχηγός της ΕΟΚΑ.
Το ηρωικό τέλος
Η αποκορύφωση όμως της παλικαριάς του ήταν το ηρωικό τέλος του. Χαράματα σχεδόν της 3ης Μαρτίου 1957, μία ομάδα Άγγλων στρατιωτών έκανε την εμφάνιση της στις απότομες πλαγιές του Μαχαιρά. Η παρουσία τους εκεί προφανώς ήταν αποτέλεσμα προδοσίας, διότι οι βρετανικές αρχές προσπάθησαν να παρουσιάσουν το γεγονός εντελώς τυχαίο. Ο αρχηγός της περιπόλου ένα δεκανέας, όπως ισχυριζόταν στην ανακοίνωση, κάποια στιγμή ένιωσε το έδαφος κάτω από τα πόδια του μαλακό. Ήταν η είσοδος ενός κρησφύγετου. Όπως όμως διαπιστώθηκε αργότερα μόνο τυχαία δεν ήταν αυτή η ανακάλυψη. Ένας προδότης είχε οδηγήσει στη φωλιά του Γρηγόρη Αυξεντίου τα βήματα των Άγγλων στρατιωτών*. Ο δεκανέας επικεφαλής φώναξε στα ελληνικά: « Όποιοι κρύβεστε εκεί παραδοθείτε» και στη συνέχεια, προειδοποιητικά, πέταξε προς το κρησφύγετο μία χειροβομβίδα. Αμέσως η απάντηση ήλθε από το πολυβόλο του Αυξεντίου, που η ριπή του τραυματίζει θανάσιμα το δεκανέα. Η μάχη αρχίζει. Ο ηρωικός «ΖΗΔΡΟΣ» αν και τραυματισμένος από την πρώτη στιγμή της μάχης, αντιμετωπίζει μόνος, τους πολλούς. Εν τω μεταξύ η αγγλική διοίκηση ειδοποιημένη με τον ασύρματο της περιπόλου, στέλνει ενισχύσεις σε άνδρες και πυρομαχικά στο μοναστήρι του Μαχαιρά.
Οι Άγγλοι προσπαθούν με υποσχέσεις να πείσουν τον Αυξεντίου να παραδοθεί. Στέλνουν γι’ αυτό το λόγο ένα Ελληνοκύπριο παλικάρι τον Αυγουστίνο Ευσταθίου. Αντί όμως να πειστεί αυτός, πείθει το κυπριοτόπουλο να πολεμήσει δίπλα του. «Κάθισε εδώ» του λέει, «να πεθάνεις μαζί μου». «Αξίζει τέτοιος θάνατος για την πατρίδα». Αμέσως μετά ακούγεται η φωνή του: «ελάτε αν τολμάτε είμαστε τώρα δύο». Οι Άγγλοι ταμπουρώνονται πίσω από τα βράχια και τα κοιλώματα του εδάφους. Αρχίζουν πυκνά πυρά εναντίον του κρησφύγετου. Πολλές φορές δοκίμασαν να κάνουν εφόδους αλλά όλες απέτυχαν. Αφού διαπιστώνουν ότι με τα όπλα είναι αδύνατο να ξετρυπώσουν τον «ΖΗΔΡΟ» και το σύντροφό του περιβρέχουν το κρησφύγετο με βενζίνη και βάζουν φωτιά. Όμως οι δύο πολεμιστές δεν έλεγαν να παραδοθούν μετά από ώρες πολιορκίας. Είχε φτάσει η ώρα δύο το απόγευμα. Τόσες ώρες αντίσταση χωρίς να υπάρχει ελπίδα να έλθουν κάποιοι προς ενίσχυση τους.
Οι Άγγλοι κομάντος προσπαθούν να τους ξετρυπώσουν αλλά μάταια. Κάποια στιγμή ένας στρατιώτης έρποντας, καταφέρνει να πλησιάσει την κορυφή του κρησφύγετου και να το παγιδέψει με εκρηκτικά. Σε λίγο επακολουθεί μια τρομερή έκρηξη. Αμέσως μετά οι πολιορκητές πλησιάζουν με πολλές προφυλάξεις. Πίσω από ένα θάμνο βρίσκουν ένα άτομο καταματωμένο με το πρόσωπο του να έχει παραμορφωθεί τρομακτικά από τα εγκαύματα. Ήταν ο ήρωας Αυγουστίνος Ευσταθίου. Ο Γρηγόρης Αυξεντίου ανασύρεται μέσα από τα ερείπια του κρησφύγετου. Το σώμα του έχει μεταβληθεί σε μία άμορφη μάζα από καμένες σάρκες. Ο ηρωικός θάνατος του παλικαριού συγκλόνισε την κοινή γνώμη ακόμη και στη Μ. Βρετανία. Άγγλος ποιητής με το ψευδώνυμο «Άνον», αφιέρωσε στον ήρωα μία μπαλάντα που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα του Λονδίνου «Τρίμπιουν». Η μπαλάντα ξεχείλιζε από θαυμασμό για το Γρηγόρη Αυξεντίου και περιέγραφε την απίθανη μάχη που έδωσε ο ήρωας στα βράχια του Μαχαιρά. Το ηρωικό τέλος του ήταν το παράδειγμα προς μίμηση για όλους τους μετέπειτα αγωνιστές της ΕΟΚΑ.
*Οι προδοσίες ξεκίνησαν από την πρώτη στιγμή που βγήκε στο βουνό ο Υπαρχηγός της ΕΟΚΑ Γρηγόρης Αυξεντίου, τον Ιούλιο του 1955 και τον ακολουθούσαν παντού και πάντοτε. Η τελευταία ήταν αυτή του Μαχαιρά και ένοχος θεωρείται ο βοσκός της μονής. Όμως ο Πέτρος Φιλίππου (αυτό είναι το όνομα του προδότη) δεν ήταν ο βοσκός αλλά ο αγωγιάτης της μονής Μαχαιρά.
Νίκος Παπαγεωργίου
