Στὶς ἀρχὲς τοῦ 1824 ὁ σουλτᾶνος ἀποφασίζει νέα ἐκστρατεία κατὰ τῶν ἐπαναστατημένων Ἑλλήνων.
Διόρισε ὥς στρατάρχη του καὶ Ῥούμελη Βαλεσῆ τὸν Δερβὶς πασσᾶ, ἐπιφορτισμένο μὲ τὴν εὐθύνη νὰ καταπνίξῃ τὴν ἐπανάστασι στὴν Στερεὰ Ἑλλάδα.
Ὁ Δερβὶς πασσᾶς εἶχε στὴν διάθεσί του τὸν Ἰσοῦφ πασσᾶ Περκόφτσαλη καὶ τὸν Ἀμπᾶζ πασσᾶ ἀπὸ τὴν Δίβρη. Μποροῦσε ἐπίσης νὰ χρησιμοποιήσῃ τὶς δυνάμεις τοῦ Ὁμὲρ Βρυώνη καὶ τοῦ Ὁμὲρ τῆς Εὐβοίας.
Συνολικὴ δύναμις δεκαπέντε χιλιάδων ἀνδρῶν, ἄν καὶ οἱ ἐντολές του ἦταν γιὰ σχηματισμὸ στρατοῦ τριάντα χιλιάδων ἀνδρῶν.
Στὴν προσπάθειά του ὁ Δερβὶς πασσᾶς νὰ ἀποφύγῃ τὸν πόλεμο, ἔστειλε ἐπιστολὲς στὸν Πανουριᾶ, καθῶς καὶ στοὺς προκρίτους τῶν Σαλώνων, μὲ στόχο νὰ τοὺς τρομοκρατήσῃ καὶ νὰ προσκυνήσουν.
Στὸ μεταξὺ εἶχαν ξεκινήσῃ διώξεις κατὰ τοῦ Καραϊσκάκη, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ δοθῇ ἡ ἀρχηγεία τῶν σωμάτων σὲ ἄλλους ὁπλαρχηγούς, καθ’ ὅ,τι ὁ πραγματικὸς στρατιωτικὸς ἐγκέφαλος τῆς Στερεᾶς Ἑλλάδος ἔπρεπε νὰ διαφύγῃ ἀπὸ τοὺς διῶκτες του.
Στὰ μέσα τοῦ Ἰουνίου πλέον, κατόπιν πολλῶν καθυστερήσεων, μὲ δέκα χιλιάδες στρατό, ὁ Δερβὶς πασσᾶς ξεκινᾶ νὰ κτυπήσῃ τοὺς Ἕλληνες. Στέλνει μὲ ἐκατὸν ὀγδόντα ἄντρες του τριακόσια κιβώτια μὲ πολεμοφόδια, ὥς προπομπή, ἀλλὰ στὸν χῶρο ποὺ ἐστάθμευσαν ἔπεσε κεραυνός, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ χάσῃ τὸ μεγαλύτερο τμῆμα τῆς φρουρᾶς ἀλλὰ καὶ τὰ πολεμοφόδια.
Τὸ στρατόπεδόν του ἐστήθῃ στὸ Λιανοκλάδι, ἐφ΄ ὅσον ἔστειλε πρωτίστως στὰ Βλαχοχώρια, ἕνα τμῆμα τοῦ στρατεύματός του, γιὰ νὰ φυλάξῃ τὶς τριακόσιες οἰκογένειες ποὺ εἶχε συλλάβῃ, στὸ Πατρατσίκι.
Διέταξε τὸν Ἰσοῦφ (ἤ Γιουσοῦφ) πασσᾶ Περκόφτασλη καὶ τὸν Ἀμπὰζ πασσᾶ νὰ εἰσβάλουν στὰ Σάλωνα μὲ ἕξι χιλιάδες πεζοὺς καὶ χιλίους ἱππεῖς, τὸν Ὁμὲρ τῆς Εὐβοίας νὰ στραφῇ κατὰ τῆς Ἀττικῆς καὶ τὸν Ὁμὲρ Βρυώνη νὰ ἐκστρατεύσῃ κατὰ τῆς Ἀκαρνανίας. Ὅλοι αὐτοί, μετὰ τὸ πέρας τῶν ἐπιχειρήσεων θὰ συνῃνώνοντο στὴν Ναύπακτο.
Διορισμένοι, ἐκ τῆς Ἑλληνικῆς κυβερνήσεως, μὲ σημεῖον συγκεντρώσεως τὸ Λιδωρίκιον, ἦσαν ὁ Σκαλτσᾶς (ἤ Δῆμος Σκαλτογιάννης), ὁ Μῆτσος Κοντογιάννης, ὁ Ἀνδρέας Ἴσκος, ὁ Γιάννης Μπουκουβάλας, ὁ καπετὰν Ἀνδρῖτσος Σαφάκας, ὁ Ζαχαράκης Γιόλδασης, ὁ Δῆμος Μακρῆς, ὁ Χρῆστος Μακρῆς, ὁ Γιῶργος Βαλτινὸς καὶ ὁ Καραϊσκάκης.
Ὁ Σκαλτσᾶς κατέλαβε τὶς θέσεις τοῦ Μακρυκαμπίου, ὁ Κοντογιάννης καὶ ὁ Ἴσκος τὸ Γιδοβούνι, ὁ Σαφάκας τὸ Μουρτοκάλι καὶ ὁ Γιόλδασης τὴν Σαράδαιναν.
Στὸ μεταξύ, ἀπὸ τὴν Ἀνατολικὴ Στερεὰ Ἑλλάδα, διετάχθησαν ὁ Πανουριᾶς, ὁ Γιάννης Δυοβουνιώτης, ὁ Γιῶργος Δράκος, ὁ Γιώτης Δαγκλῆς, ὁ Διαμαντῆς Ζέρβας κι ὁ Πεῤῥαιβὸς νὰ ἀναχαιτίσουν τὴν προέλασι τῶν Ὀθωμανῶν πρὸς τὰ Σάλωνα.
Ὁ Κοντογιάννης κι ὁ Σκαλτσᾶς, πρὶν καταλάβουν τὶς θέσεις τους, ἀπελευθέρωσαν τοὺ αἰχμαλώτους Ἕλληνες, ἀπὸ τὸ Πατρατσίκιον. Ὁ Νάκος Πανουριᾶς στὸ μεταξύ, μὲ τὸ ποὺ πληροφορεῖται πὼς ὁ Δερβὶς πασσᾶς ἑτοιμάζεται νὰ ἐπιτεθῇ στὰ Σάλωνα, ἔστησε δέκα ἰσχυροὺς προμαχῶνες (ταμπούρια), μεταξὺ Σαλώνων καὶ Γραβιᾶς, στὴν θέσι Ἄμπλιανη.
Στὶς 8 Ἰουλίου (21 Ἰουλίου) τοῦ 1824, ἰσχυρὸ τμῆμα τοῦ τουρκικοῦ στρατοῦ, ὑπὸ τὸν Ἀμπᾶζ πασσᾶ, τὸν Πράχον Πρεβίστα καὶ τὸν Βελῆ ἀγᾶ, ἐκινήθῃ μέσῳ Γραβιᾶς πρὸς τὴν ἐπαρχία Λιδωρικίου.
Στὴν Μπινίτσα ὁ Σκαλτσᾶς, μὲ τὴν βοήθεια τοῦ Ἀνδρέα Σάφακα, ἐπετέθῃ τρεῖς φορὲς στὸ τουρκικὸ στράτευμα ἀλλὰ οἱ Τοῦρκοι κατάφεραν νὰ ἀπωθήσουν τοὺς Ἕλληνες, ἁρπάζοντας ὀκτὼ χιλιάδες πρόβατα κι ἐκατὸ ἄλογα.
Τὴν νύκτα τῆς 13η Ἰουλίου (26 Ἰουλίου) πρὸς 14η Ἰουλίου (27 Ἰουλίου) ἐξεστράτευσαν ὅλοι οἱ εὑρισκόμενοι εἰς τὴν Γραβιᾶ Τοῦρκοι, μὲ δύο κανόνια, πρὸς τὰ Σάλωνα. Τὴν 14η Ἰουλίου, στὴν Ἄμπλιανη, εὑρέθησαν ἐμπρὸς σὲ κλειστὸ δρόμο, ποὺ εἶχαν φράξῃ οἱ Ἕλληνες μὲ ἔλατα.
Μὲ πυκνὰ πυρὰ ἀπώθησαν οἱ Ἕλληνες τοὺς Τούρκους, ἀλλὰ στὴν συνέχεια τὸν λόγο ἔλαβε τὸ σπαθί.
Ἀπὸ τὴν 9η πρωϊνὴ ἔως καὶ τὴν 6η ἀπογευματινή, διήρκεσε ἡ σφοδρὴ μάχη.
Οἱ Ἕλληνες, συνόλου τριῶν χιλιάδων, κατὰ τοὐλάχιστον ἐννέα χιλιάδων ἐχθρῶν, εὐνοούμενοι σαφῶς ἀπὸ τὶς θέσεις ἀμύνης ποὺ εἶχαν ἐπιλέξῃ, ἀλλὰ ὁπωσδήποτε πολὺ λιγότεροι, κατάφερναν νὰ ἀντικρούσουν τὶς ἐπιθέσεις τῶν ὀθωμανῶν ἀρχικῶς, ὅμως ὅσο κυλοῦσε ἡ ἡμέρα τόσο δυσκόλευε ἡ θέσις τους.
Τὸ ἀπόγευμα ὅμως κατέφθασε γιὰ ἐνίσχυσι σῶμα Σαλωνιτῶν, ὑπὸ τὸν Καλμούκη, τὸ ὁποῖον ἐπετέθῃ στὴ ἀριστερὰ πτέρυγα τῶν Τούρκων προκαλῶντας ἀταξία. Μὲ τὴν ἐμφάνισι τῶν Σαλωνιτῶν ἀνεθάῤῥησαν οἱ ἔως τότε ἀμυνόμενοι εἰς τὴν Ἄμπλιανην Πελοποννήσιοι Ἕλληνες καὶ ὑπὸ τὴν καθοδήγησι τοῦ Λάμπρου Ζάρμπα, τοῦ Γιώργη Τζαβέλα, τοῦ Πανομάρα Γιαννούση, τοῦ Τασούλα Νοταρᾶ καὶ τοῦ Παναγιώτη Νοταρᾶ ἀντεπετέθησαν καὶ ἐξηνάγκασαν τὸν ἐχθρὸ σὲ φυγή.
Ἀποτέλεσμα αὐτῆς τῆς ὑποχωρήσεως τῶν Τούρκων ἦταν νὰ κλονισθῇ αἰσθητῶς τὸ κέντρο τῶν Τούρκων, μὲ ἄμεσο συνέπεια τὴν γενικοτέρα πανικόβλητο ὑποχώρησιν τῶν Τούρκων καὶ τὴν καταδίωξίν τους πέραν τοῦ χανίου τῆς Γραβιᾶς. Στὴν διάρκεια τῆς ἀποχωρήσεῶς τους ἀπὸ τὴν Ἄμπλιανη οἱ Τοῦρκοι ἄφησαν πίσω τους πολλὰ λάφυρα καὶ τὰ κανόνια τους, καθῶς ἐπίσης καὶ τὴν σκηνὴ τοῦ Περκόφτσαλη.
Οἱ νεκροὶ τῶν Τούρκων ξεπέρασαν τοὺς πεντακοσίους, μεταξὺ αὐτῶν καὶ ὁ ἐκ Θράκης Σουλεϊμᾶν Μπέης. Οἱ περισσότεροι νεκροὶ τῶν Τούρκων προῆλθαν ἀπὸ τὴν κατακρήμνισίν τους στὰ βράχια κι ὄχι ἀπὸ τὴν μάχη.
Μετὰ ἀπὸ αὐτὴν τὴν μεγάλη νίκη τῶν Ἑλλήνων, παρὰ τοῦ ὅ,τι ὁ Δερβὶς πασσᾶς ἀνεσύνταξε τὶς δυνάμεις του, δὲν ἀπεφάσισε νέα ἐπίθεσι κατὰ τῶν ἑλληνικῶν θέσεων.
πηγή: λάβαρο 21
