Η συνωμοτική ενέργεια ομάδας αξιωματικών του Πολεμικού Ναυτικού για την ανατροπή του καθεστώτος της 21ης Απριλίου των Συνταγματαρχών και για την επαναφορά της Δημοκρατίας στην Ελλάδα απέτυχε παταγωδώς. Το Κίνημα που ετοίμαζαν από το 1969 δεν εκδηλώθηκε, γιατί προδόθηκε στις 22 Μαΐου 1973. Ακολούθησαν αμέσως μετά συλλήψεις συνωμοτών αξιωματικών του Πολεμικού Ναυτικού.
Το Ναυτικό, στρατιωτικό σώμα, δεν έλαβε ενεργά μέρος στο κίνημα των συνταγματαρχών. Αυτό φάνηκε και από την παραίτηση του αρχηγού του Κωνσταντίνου Εγκολφόπουλου, αμέσως μετά την επικράτηση του κινήματος. Γεγονός είναι ότι, ελάχιστοι αξιωματικοί είχαν μυηθεί από τους συνταγματάρχες στην ενέργεια της 21ης Απριλίου 1967. Η πρώτη αντίδραση μέρους αξιωματικών του Ναυτικού εκδηλώθηκε στο αποτυχόν πραξικόπημα του Βασιλιά Κωνσταντίνου (13 Δεκεμβρίου 1967), όταν κάποια πλοία του Στόλου εξήλθαν στο Αιγαίο. Αμέσως μετά, στελέχη του Ναυτικού της τάξεως του 1940, όπως οι Πλωτάρχες Παππάς, Σέκερης και Μάλιαρης, άρχισαν να οργανώνουν ένα συνωμοτικό πυρήνα εντός του στρατεύματος, με σκοπό την ανατροπή του Εθνικού Καθεστώτος. Από τις αρχές του 1969 μικρός πυρήνας αυτών των στελεχών του Πολεμικού Ναυτικού, προσπάθησε να μύηση και άλλους αξιωματικούς δίχως όμως ιδιαίτερα αποτελέσματα. Στο πλαίσιο αυτό είχαν εκπονηθεί διάφορα σχέδια: από την απαγωγή του Παπαδόπουλου κατά τη διάρκεια της άσκησης του Στόλου με την επωνυμία «Θρίαμβος» (Αύγουστος 1969), μέχρι την κατάληψη της Κρήτης, της Μήλου και άλλων νησιών και το σχηματισμό εκεί κυβέρνησης από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, με την επάνοδο και του Βασιλιά Κωνσταντίνου (Ιούνιος 1969). Στην πράξη, όμως, τα σχέδια αυτά ουδέποτε υλοποιήθηκαν.
Τρία χρόνια αργότερα, ο κύκλος των κινηματιών πίστευε ότι, θα μπορούσαν να προβούν σε κάποια ενέργεια καθώς στελέχη του συνωμοτικού πυρήνα είχαν καταλάβει καίριες θέσεις στην Ιεραρχία του Ναυτικού. Οι Παππάς, Παπαδόγκωνας, Μάλλιαρης, Γκιόγκεζας, Κουσουρής κ.ά. ήταν όλοι τους διοικητές σε μεγάλα αντιτορπιλικά, έχοντας μυήσει και κάποια στελέχη των πλοίων. Θεωρούσαν ότι, ανά πάσα στιγμή θα ήταν έτοιμοι να πάρουν τα πλοία και να εξεγερθούν κατά της Εθνικής Κυβερνήσεως. Στο Κίνημα είχαν μυηθεί και κάποιοι αξιωματικοί από τον Στρατό και την Αεροπορία, πολίτες μέλη αντιστασιακών οργανώσεων, αλλά και απόστρατοι αξιωματικοί, όπως ο Βαρδής Βαρδινογιάννης, που θα προμήθευε με καύσιμα τους κινηματίες από την οικογενειακή επιχείρηση.
Μετά την εξέγερση της Νομικής τον Φεβρουάριο του 1973, οι συνωμότες θεώρησαν ότι ήλθε η ώρα και αποφάσισαν να δράσουν. Την απόφασή τους αυτή την κοινοποίησαν στον Ευάγγελο Αβέρωφ και μέσω αυτού στον Κωνσταντίνο Καραμανλή και τον Βασιλιά Κωνσταντίνο. Το σχέδιό τους προέβλεπε τον αποκλεισμό του Πειραιά και άλλων μεγάλων λιμανιών και την κατάληψη της Σύρου, που θα ήταν το ορμητήριό τους. Στο νησί υπήρχε η Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών του Στρατού, την οποία αφού καταλάμβαναν θα τοποθετούσαν διοικητή τον απόστρατο ταγματάρχη Σπύρο Μουστακλή, που ήταν μυημένος στο Κίνημα. Μόλις επικρατούσαν, θα καλούσαν πολιτικούς όλων των κομμάτων για να σχηματίσουν κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας.
Η ημερομηνία για να ξεκινήσουν ορίσθηκε η 22α Μαΐου, όταν στο Αιγαίο θα έπλεε μοίρα Νατοϊκών πλοίων, παρά τις αντιρρήσεις των Παππά, Σέκερη και Παπαθανασίου, που προτιμούσαν την 18η Μαΐου, όταν τρία αντιτορπιλικά θα απέπλεαν σε προγραμματισμένες ασκήσεις με σχεδόν όλη τη δύναμη των Πεζοναυτών. Πρότειναν να κυκλώσουν με τα αντιτορπιλικά τους τα πλοία με τους πεζοναύτες και είτε να τους πάρουν με το μέρος τους, είτε να τους χρησιμοποιήσουν ως ομήρους για να εκβιάσουν την κυβέρνηση. Η πρότασή τους δεν έγινε αποδεκτή.
Την παραμονή της εκδήλωσης του πραξικοπήματος, οι μυημένοι αξιωματικοί επειδή υποψιάστηκαν ότι το σχέδιό τους έγινε αντιληπτό από την κυβέρνηση, αποφάσισαν την αναβολή του. Το βράδυ της 22ας Μαΐου, στρατιωτικές δυνάμεις υπό τον αρχηγό των Ενόπλων Δυνάμεων στρατηγό Οδυσσέα Αγγελή περικύκλωσαν τον Ναύσταθμο, ενώ από το πρωί της 23ης Μαΐου αρχίζουν οι συλλήψεις και οι ανακρίσεις. Η κυβέρνηση με ανακοίνωσή της έκανε λόγο για «οπερέτα ναυτικού κινήματος ολίγων αποστράτων αξιωματικών». Στις 25 Μαΐου 1973, το πολεμικό πλοίο «Βέλος», με κυβερνήτη τον Νίκο Παππά, αποχώρησε από την άσκηση του ΝΑΤΟ, που διεξαγόταν στα ανοικτά της Σαρδηνίας και κατέπλευσε στο Φιουμιτσίνο της Ιταλίας. Κυβερνήτης και πλήρωμα ζήτησαν πολιτικό άσυλο, ρίχνοντας με αυτό τον τρόπο την αυλαία του λεγομένου Κινήματος του Ναυτικού. Η ενέργειά αυτή έλαβε μεγάλη δημοσιότητα, αλλά γεγονός είναι ένα, ότι πλοίο του Πολεμικού Ναυτικού, αξιωματικοί οι οποίοι μέχρι τότε υπηρετούσαν την “χούντα” παρέδωσαν όπλα των Ενόπλων Δυνάμεων σε ξένη χώρα. Πως να ονομάσουμε αυτή την ενέργεια; Τα συμπεράσματα δικά σας.
Το σύνολο των συλληφθέντων αξιωματικών του Ναυτικού ήταν 79 άτομα. Από αυτούς, οι 63 ήταν του Ναυτικού (60 εν ενεργεία και τρεις απόστρατοι), πέντε του Στρατού (τρεις απόστρατοι και δύο εν ενεργεία), πέντε της Αεροπορίας (εν ενεργεία) και έξι ιδιώτες. Όλοι τους αφέθηκαν ελεύθεροι έως τις 27 Αυγούστου 1973 και κανείς τους δεν οδηγήθηκε σε δίκη, αφού έλαβαν αμνηστία.
