του Χρήστου Μπίσδα
Ο λεγόμενος εθνικός χώρος – άλλως εθνικιστικός, πατριωτικός κ.ο.κ. – αποτελεί ένα πολυσυλλεκτικό αλλά και ταυτόχρονα κατακερματισμένο ιδεολογικά συνονθύλευμα νομικών και φυσικών προσώπων (κομμάτων, συλλόγων, πολιτευτών, Μ.Μ.Ε., ψηφοφόρων κ.α.). Στον υποτιθέμενο αγώνα για επικράτηση των εθνικών ιδεών ακόμα δεν έχει ξεκαθαριστεί ποιές είναι οι ιδέες που πρέπει να επικρατήσουν.
Οι αντιφάσεις του εθνικιστικού χώρου
Ως προς τον ιδανικό τρόπο διακυβέρνησης του εθνικού κράτους, άλλος προτείνει την δημοκρατία (π.χ. βασιλευόμενη δημοκρατία, συνταγματική μοναρχία), άλλος τον φασισμό, άλλος στρατιωτικά ολοκληρωτικά καθεστώτα κι άλλος την αριστοκρατία. Στον οικονομικό τομέα άλλος μιλά για ελεύθερη οικονομία, άλλος για ελεύθερη οικονομία με κρατική παρέμβαση και άλλος για απόλυτα κρατικά έλεγχόμενη οικονομία. Στην εξωτερική πολιτική και στις διεθνείς σχέσεις, άλλος ονειρεύεται την πρόσδεση της Ελλάδας στο άρμα της Ρωσίας, άλλος μία εντελώς ανεξάρτητη εθνική πολιτική, άλλος την δημιουργία της Ευρώπης των Εθνών και πάει λέγοντας.
Στο θέμα της θρησκείας, άλλος είναι Χριστιανός και άλλος Δωδεκαθεϊστής, και από τους Χριστιανούς, άλλος είναι με το νέο και άλλος με το παλαιό ημερολόγιο, άλλος με το Φανάρι και άλλος με τους Εσφιγμενίτες. Ως προς την επιβίωση και ανάπτυξη του Ελληνισμού, άλλος μιλά για τη Μεγάλη Ιδέα, άλλος για την δημιουργία ισχυρών κοινοτήτων στο εξωτερικό και άλλος για την πολιτισμική εξάπλωση και εξελληνισμό της οικουμένης.
Υπάρχει δυνατότητα συνύπαρξης;
Με λίγα λόγια, απ’ όλα έχει ο μπαξές. Ο καθένας μπορεί να διαλέξει ο,τιδήποτε, ακόμα και αντικρουόμενα στοιχεία και να φτιάξει τον δικό του εθνικισμό. Κλασσικά παραδείγματα αντιφάσεων είναι ο χουντοβασιλικός, που υποστηρίζει τόσο την Επανάσταση του Παπαδόπουλου όσο και την Αντεπανάσταση του βασιλιά, ή ο πιστός Χριστιανός που εκφράζει εθνικιστικές απόψεις, παρόλο που ο εθνικισμός έχει χαρακτηριστεί από την Εκκλησία ως αίρεση [1]. Η κατάσταση γίνεται ακόμα χειρότερη, αν από το ιδεολογικό πεδίο περάσουμε στο επίπεδο της ιστορίας. Οι απόψεις για ιστορικά γεγονότα και πρόσωπα διαφέρουν ανάλογα με την οπτική γωνία του καθενός. Δυστυχώς, τις περισσότερες φορές οι απόψεις δεν στηρίζονται σε ενδελεχή έρευνα πηγών αλλά σε συναισθηματική και επιφανειακή προσέγγιση της ιστορίας.
Υπό αυτές τις συνθήκες γεννάται το ερώτημα πως θα μπορέσουν να συνυπάρξουν πολιτικά σε ένα εθνικιστικό κίνημα ο χουντικός με τον βασιλικό, ο ακροδεξιός με τον εθνικοσοσιαλιστή, ο φασίστας με τον κοινοτιστή, ο φυλετιστής-ταυτοτιστής με τον οικουμενιστή, χρησιμοποιώντας την καθιερωμένη από τους ιδεολογικούς αντιπάλους πολιτική ορολογία.
Η αναγκαιότητα μια αναθεωρημένης οπτικής
Ο μόνος τρόπος είναι η έρευνα χωρίς παρωπίδες και συναισθηματισμό σε όλους τους τομείς ώστε να αναθεωρήσουμε, αν χρειαστεί, απόψεις που κυριαρχούν στον εθνικό χώρο εδώ και δεκαετίες. Σκοπός έιναι η δημιουργία μίας ομοιόμορφης αντίληψης και ερμηνείας του παρελθόντος ώστε έχοντας μία κοινή βάση να παρέμβουμε στο παρόν και στο μέλλον του Ελληνισμού. Η μαγική λέξη είναι “αναθεώρηση”. Κι αυτό γιατί με το πέρασμα του χρόνου απόρρητα αρχεία αποχαρακτηρίζονται και έρχονται στο φως της δημοσιότητας.
Αποκαλύπτονται στοιχεία που μέχρι τώρα δεν γνωρίζαμε για πρόσωπα και πράγματα. Η επικρατούσα άποψη και ερμηνεία ιστορικών γεγονότων ανατρέπεται από νέα δεδομένα. Δεν είναι δυνατό οι Εθνικιστές να παρεμβαίνουμε πολιτικά εκφράζοντας αντικρουόμενες και αλληλοαναιρούμενες απόψεις ή απόψεις που ίσως να έχουν ανατραπεί από τη νέα γνώση. Θα ηττηθούμε πολιτικά και η εχθρική προπαγάνδα θα μας παρουσιάσει ως ανενημέρωτους και αδαείς.
Η αναθεώρηση σε κάποιες περιπτώσεις θα οδηγήσει σε ενδο-εθνικιστική ιδεολογική σύγκρουση και στην κατάρριψη μύθων. Ως παράδειγμα θα αναφέρω δύο πρόσωπα που, ενώ θεωρούνται ιερά τέρατα του ελληνικού εθνικισμού, τα τελευταία χρόνια έχουν αμφισβητηθεί με σοβαρά, κατά τη γνώμη μου, στοιχεία: Ίων Δραγούμης και Ιωάννης Μεταξάς.
Ενδεικτικά, σε βιβλίο που εκδόθηκε πρόσφατα από συγγραφέα που δεν είναι εθνικιστής [2], ο Ίων Δραγούμης αναφέρεται τόσο ως πρόδρομος του φασισμού όσο και ως συμπαθών τον κομμουνισμό σε μεταγενέστερο στάδιο της ζωής του. Ομοίως, τα τελευταία χρόνια δημοσιεύθηκαν σε ιστολόγια δύο άρθα-μελέτες με τίτλο “Ίων Δραγούμης, ο μπολσεβίκος” [3] και “Ο Ι. Μεταξάς έδινε όπλα και πυρομαχικά στους κομμουνιστές στον ισπανικό εμφύλιο” [4]. Και μόνο οι τίτλοι είμαι σίγουρος ότι θα εξοργίσουν πολλούς αναγνώστες. Πολλοί θα ψάξουν να βρουν ποιοί είναι οι συγγραφείς, αν έχουν φανερά ή κρυφά κίνητρα για να χτυπήσουν τον εθνικισμό. Σας προτρέπω να διαβάσετε τα δύο άρθρα επισημαίνοντας μόνο ότι το περιεχόμενο τους στηρίζεται σε έρευνα πρωτογενών και δευτερογενών πηγών, που αναφέρονται στις σχετικές παραπομπές. Η κατάρριψη των επιχειρημάτων και απόψεων που εκφράζονται σ’ αυτά τα κείμενα, αν είναι λανθασμένες, δεν μπορεί να στηριχθεί σε συναισθηματικά επιχειρήματα ούτε σε γκάλοπ μεταξύ των διαφωνούντων.
Μόνο η επίκληση αντίστοιχων σοβαρών πηγών θα οδηγήσει σε γόνιμη ιδεολογική-πολιτική αντιπαράθεση. Αποτέλεσμα αυτής της αντιπαράθεσης θα είναι ένα ασφαλές συμπέρασμα περί του βίου και της πολιτείας Δραγούμη και Μεταξά και περί της συνεισφοράς τους ή όχι στο Έθνος.
Αντίστοιχα παραδείγματα ασυμφωνίας απόψεων και θέσεων και θολά ιδεολογικά τοπία στον εθνικό χώρο υπάρχουν πολλά. Επαναλαμβάνω ότι χρειάζεται μία διαδικασία αναθεώρησης. Η παραγωγή κρυστάλλινων ερμηνειών του παρελθόντος και ιδεολογικών θέσεων αποτελεί προϋπόθεση για την δημιουργία ενός σοβαρού εθνικιστικού κινήματος με επιρροή στην ελληνική κοινωνία.
Παραπομπές
[1] Ιστοσελίδα Ρομφαία: “Κυδωνίας Δαμασκηνός: Να σκεφθούν όλοι την αίρεση του Εθνικισμού”, 9-6-2016, http://bit.ly/2mDY3O7.
[2] Γιάννης Α. Μάζης, Ίων Δραγούμης: Ο ασυμβίβαστος, εκδόσεις Μεταίχμιο, Αθήνα 2016.
[3] Ιστολόγιο The Stormtrooper, “Ίων Δραγούμης, ο μπολσεβίκος”, 22-9-2015, http://bit.ly/2npalsr.
[4] Ιστολόγιο Ristorante Verona, “Ο Ι. Μεταξάς έδινε όπλα και πυρομαχικά στους κομμουνιστές στον ισπανικό εμφύλιο”, 17-3-2017, http://bit.ly/2nk5vuy.
