του Ευθ. Π. Πέτρου
Μόνον αφελείς μπορεί να έχουν πιστέψει ότι είναι δυνατόν να υπάρξει ειλικρινής ελληνο-τουρκική φιλία. Ίσως κατά καιρούς να είναι σκόπιμο, στο πλαίσιο κάποιου διπλωματικού ελιγμού να προβάλουμε μιαν εικόνα διαλλακτική, αλλά αν δεν έχουμε την απόλυτη πεποίθηση ότι αυτό γίνεται για το θεαθήναι και μόνον θα κινδυνεύσουμε να υποστούμε εθνική ήττα. Στο πλαίσιο αυτό, ούτε σε λύση του Κυπριακού έπρεπε να ελπίζουμε, ούτε σε διευθέτηση των ζητημάτων του Αιγαίου. Δηλαδή θα έπρεπε να είμαστε ανά πάσαν στιγμή έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε την τουρκική επιθετικότητα. Και μάλιστα έχοντας υπ’ όψιν μας ότι οι εξ ανατολών γείτονες είναι θρασύδειλοι. Κινήσεις καλής θελήσεως εκλαμβάνονται ως υποχωρητικότης και ως εκ τούτου οδηγούν σε πλέον επιθετική συμπεριφορά. Αντιστοίχως όμως και αστήρικτες μεγαλοστομίες, από Έλληνες επισήμους οδηγούν σε προκλητική συμπεριφορά που θέτει σε δοκιμασία κυρίως τις αντοχές και την σοβαρότητα της κυβερνήσεως.
Ο κίνδυνος είναι η αναποφασιστικότητα
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι ένοπλες Δυνάμεις είναι εις θέσιν να απαντήσουν αποτελεσματικά σε οποιαδήποτε πρόκληση. Αυτό επιτυγχάνεται χάρη στην υπεράνθρωπη προσπάθεια των στελεχών τους που έρχεται να καλύψει τα κενά που δημιούργησαν οι κυβερνητικές αβελτηρίες των τελευταίων ετών. Όμως η έγκαιρη κινητοποίηση των Ενόπλων Δυνάμεων απαιτεί πρωταρχικά πολιτικές αποφάσεις. Η ευθύνη των οποίων, φοβούμεθα θα πέσει πολύ βαριά στους ώμους των σημερινών κυβερνώντων. Και ιδιαιτέρως του Τσίπρα, ο οποίος έχει αποδειχθεί ανεπαρκής και κυρίως αναποφάσιστος σε κρίσιμες φάσεις. Αυτό είναι και το κύριο σημείο αδυναμίας, το οποίο προφανώς έχουν εντοπίσει οι μηχανισμοί της Αγκύρας.
Εκ των πραγμάτων οι Τούρκοι έχουν το πλεονέκτημα της πρωτοβουλίας κινήσεων. Είναι αυτοί που προβαίνουν στις προκλήσεις και που θα κάνουν και το πρόσθετο βήμα της κλιμακώσεως. Από την δική μας πλευρά, η έλλειψη καταλλήλων μηχανισμών, καθιστά πολύ αμφίβολο ακόμη και το εάν η πολιτική ηγεσία θα έχει εγκαίρως την πλήρη εικόνα της καταστάσεως, ώστε να λάβει τις κατάλληλες αποφάσεις. Ακόμη και αν έχει ενημέρωση όμως, αμφιβάλλουμε σοβαρά αν υπάρχει έστω ένας κυβερνητικός αξιωματούχος, που έχει την ικανότητα να συλλάβει το μέγεθος της κατά περίπτωση απειλής.
Οι αδυναμίες μπροστά σε ενδεχόμενη κρίση
Πέρα από αυτό όμως, η Ελλάς παρουσιάζει και σημαντικές διοικητικές αδυναμίες που καθιστούν εξαιρετικά δύσκολη την αντιμετώπιση μιας κρίσεως. Ο χειρισμός κρίσεων είναι μια πολύπλοκη διαδικασία που απαιτεί πρωτίστως την θεσμοθέτηση συντονιστικών οργάνων, ώστε να εξασφαλίζεται η καλύτερη συνεργασία των εμπλεκομένων κρατικών φορέων. Η έλλειψη τέτοιων οργάνων, από την Ελλάδα όπως και η απουσία προσδιορισμένων διαδικασιών για την αξιολόγηση και αντιμετώπιση καταστάσεων που θα μπορούσαν να εξελιχθούν σε κρίσεις, έχει αναδειχθεί πάρα πολλές φορές. Ιδιαιτέρως τώρα τελευταία, εξ αιτίας των συνεχών τουρκικών προκλήσεων στο Αιγαίο. Ουσιαστικώς η Άγκυρα έχει μονοπωλήσει το πεδίο των εντυπώσεων, σύροντας και πολλά ελληνικά μέσα ενημερώσεως, που αναπαράγουν τα -προφανώς κατευθυνόμενα- τουρκικά δημοσιεύματα, χωρίς να αντιλαμβάνονται ότι έτσι εξυπηρετούν τους σκοπούς του Ερντογάν.
Από τις αρχές Φεβρουαρίου υπήρχαν εκτιμήσεις ότι πρέπει να περιμένουμε συνεχείς προκλήσεις αλλά χωρίς να σημειωθεί κλιμάκωση που θα μπορούσε να οδηγήσει σε μείζονα κρίση. Και τούτο διότι οι εκκαθαρίσεις του Ερντογάν στις Ένοπλες Δυνάμεις του, μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του περασμένου Ιουλίου τις έχουν σημαντικά αποδυναμώσει. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα τουρκικά μαχητικά που προβαίνουν σε παραβιάσεις του εθνικού εναερίου χώρου, αποχωρούν ταχύτατα αποφεύγοντας την εμπλοκή με τα ελληνικά αναχαιτιστικά. Προφανώς αυτό που θέλουν να αποφύγουν, είναι η αποκάλυψις της απειρίας των πιλότων που είναι υποχρεωμένοι να χρησιμοποιούν αφού 800 και πλέον εκπαιδευμένοι χειριστές έχουν εκδιωχθεί. Όμως μια ιστορική αναδρομή θα έπρεπε να μας έχει διδάξει ότι η Τουρκία είναι εξαιρετικά ευέλικτη στην κάλυψη τέτοιων ελλείψεων. Το έκανε ο Κεμάλ το 1922. Δεν επιτρέπεται λοιπόν να εφησυχάζουμε.
Είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε μια απειλή;
Από την άλλη πλευρά, φαίνεται ότι η μέχρι σήμερα στάση της Ελλάδος τους έχει ανοίξει την όρεξη για περισσότερα. Οι υποψίες ότι μπορεί να ακολουθήσει και κάποια στρατιωτικής μορφής ενέργεια είναι έντονες. Το πιθανώτερο είναι, να επιχειρηθεί κίνηση μικρής ομάδος των τουρκικών ειδικών δυνάμεων προς μιαν ακατοίκητη βραχονησίδα. Εκεί θα παραμείνουν για πολύ σύντομο χρόνο, αρκετό για να τραβήξουν φωτογραφίες, ώστε να τις αναπαραγάγουν στα μέσα μαζικής ενημερώσεως και στο διαδίκτυο ισχυριζόμενοι ότι έκαναν άσκηση. Θεωρείται βέβαιο, ότι για να προβούν σε αυτή την ενέργεια, θα έχουν καταγράψει τις κινήσεις των ελληνικών πολεμικών πλοίων, ώστε να αποφύγουν εμπλοκές.
Η περιοχή πιθανής τέτοιας επιχειρήσεως, τοποθετείται στο ανατολικό Αιγαίο όπου υπάρχει πληθώρα βραχονησίδων προς τις οποίες θα μπορούσαν να κινηθούν. Είναι γεγονός εξ άλλου, ότι καθ’ όλο το τελευταίο διάστημα επικεντρώνουν εκεί τη ρητορική τους αποφεύγοντας αναφορές στο νησιωτικό σύμπλεγμα του Καστελορίζου. Άλλωστε η αποβίβαση σε μια νησίδα εκείνης της περιοχής, για πρακτικούς και γεωγραφικούς λόγους, δεν θα περνούσε απαρατήρητη, όπως ελπίζουν για το ανατολικό Αιγαίο.
Ποιος όμως θα κάνει την εκτίμηση της καταστάσεως και της απειλής; Αν η χώρα μας είχε θεσμοθετήσει θέση Συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας ή είχε διαμορφώσει ένα Συμβούλιο Χειρισμού Κρίσεων, τα όργανα αυτά, θα έπρεπε να προβούν στις ανωτέρω διαπιστώσεις και να σχεδιάσουν την απάντηση. «Ατυχώς» τέτοιοι θεσμοί δεν υπάρχουν… Και σε μια κρίση η κυβέρνηση θα βρεθεί να παραπαίει. Αυτό ελπίζουν και οι Τούρκοι.
