Σαν σήμερα στις 4 Ιανουαρίου του 1901 «έφυγε» από τη ζωή ο σπουδαίος Έλληνας ζωγράφος Νικόλαος Γύζης, ένας από τους κορυφαίους εικαστικούς καλλιτέχνες της χώρας μας.
Ο Νικόλαος Γύζης γεννήθηκε την 1η Μαρτίου 1842 στο Σκλαβοχώρι της Τήνου από φτωχούς γονείς. Πατέρας του ήταν ο Ονούφριος Γύζης, ξυλουργός στο επάγγελμα, και μητέρα του η Μαργαρίτα Ψάλτη από καλή οικογένεια του νησιού.
Από μικρή ηλικία άρχισε να δείχνει το ταλέντο του στη ζωγραφική και σχεδίαζε με χαρακτηριστική άνεση ό,τι έβρισκε μπροστά του. Γι’ αυτό ο πατέρας του αποφάσισε να εγκατασταθούν στην Αθήνα, ώστε ο ταλαντούχος γιος του ν’ αποκτήσει την καλύτερα δυνατή μόρφωση κι εκπαίδευση.
Στην ηλικία μόλις των 11 χρόνων, έγινε δεκτός στο Σχολείο των Τεχνών (πρόδρομο εκπαιδευτικό ίδρυμα του Πολυτεχνείου και της Σχολής Καλών Τεχνών), όπου φοίτησε με επιτυχία έως το 1864 με δασκάλους τους αδελφούς Φίλιππο και Γεώργιο Μαργαρίτη, τον Ραφαέλε Τσέκολι, τον Λούντβιχ Τιρς και τον Πέτρο Παυλίδη-Μινώτο.
Από το φθινόπωρο του 1865 συνέχισε τις σπουδές του στο Μόναχο με δαπάνες του Ναού της Ευαγγελιστρίας της Τήνου, ύστερα από μεσολάβηση του Τήνιου φιλότεχνου τραπεζίτη Νικολάου Νάζου, την κόρη του οποίου αργότερα νυμφεύτηκε.
Με δασκάλους τους Χέρμαν Άνσιτς και Αλεξάντερ φον Βάγκνερ, δεν άργησε να ξεχωρίσει.
Το 1877 παντρεύτηκε την εκλεκτή της καρδιάς του, με την οποία απέκτησε τέσσερα παιδιά: τρεις κόρες και έναν γιο, τον γλύπτη Τηλέμαχο Γύζη (1880-1955). Το 1888, όντας πλέον αναγνωρισμένος ζωγράφος, αναγορεύτηκε καθηγητής στην Ακαδημία του Μονάχου.
Μεγάλα έργα του Νικόλαου Γύζη
Κάποια από τα σπουδαία αριστουργήματα του Νικόλαου Γύζη είναι:
Κρυφό Σχολειό, 1885-1886. Λάδι σε ξύλο
Γιάντες, 1878
Παιδικοί Αρραβώνες, 1877. Λάδι σε μουσαμά
Ο έρως και η ζωγράφος
Μια τρυφερή στιγμή
Η αράχνη, 1884
Ασκήσεις για το “Ἰδού ὁ Νυμφίος”
Ο Νικόλαος Γύζης πέθανε από λευχαιμία στις 4 Ιανουαρίου 1901 στο Μόναχο, σε ηλικία 58 ετών. Έργα του βρίσκονται στην Εθνική Πινακοθήκη και σε δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές της Ελλάδας και του εξωτερικού.
