του Νίκου Παπαγεωργίου
Ο Εθνικός Κυβερνήτης Ιωάννης Μεταξάς στις 17 Ιανουαρίου ημέρα Παρασκευή προς το μεσημέρι, αισθάνθηκε μία ελαφρά αδιαθεσία. Οι ιατροί του οι οποίοι άμεσα κινητοποιήθηκαν και διέγνωσαν «παραμυγδαλικό απόστημα». Μετά τη διάγνωση την Κυριακή 19 Ιανουαρίου το εγχειρήσανε. Παρά το γεγονός ότι έγκαιρα έγινε η διάνοιξη του αποστήματος αμέσως μετά εκδηλώθηκε το παλαιό του έλκος, κατόπιν έπαθε εντερορραγία. Λίγες ημέρες αργότερα επήλθε ο θάνατος.
Το ιατρικό ανακοινωθέν που βγήκε υπογεγραμμένο από 12 Έλληνες υπουργούς ήταν το εξής: «Ο Πρόεδρος της Ελληνικής Κυβερνήσεως ενεφάνισε προ δέκα ημερών, ήτοι το προπαρελθόν Σάββατον, φλεγμονήν του φάρυγγος, ήτις κατέληξεν εις απόστημα παραμυγδαλικόν. Παρά την έγκαιρον διάνοιξίν του, ως και την μετεγχειρητικήν κατάλληλον θεραπείαν, παρουσίασεν εν συνεχεία τοξιναιμικά φαινόμενα και επιπλοκάς, ως γαστρορραγίαν και ουρίαν, και απέθανεν σήμερον, 6 π.μ.»
Εν Αθήναις τη 29η Ιανουαρίου 1941
ΙΑΤΡΙΚΟ ΑΝΑΚΟΙΝΩΘΕΝ της 29ης ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 1941
Οι θεράποντες ιατροί
Μ. Γερουλάνος, Β. Μπένσης, Μ. Γεωργόπουλος, Μ.Μακκάς, Ε.Φωκάς,
Δ. Δημητριάδης, Ι. Χρυσικός, Γ .Καραγιαννόπουλος, Δ. Κομνηνός, Ν. Λωράνδος,
Γ. Οικονομίδης, Ν. Γεωργόπουλος.
Η αποθέωση του Μεταξά κατά την ημέρα της εορτής του
Η τελευταία δημόσια εμφάνιση του Μεταξά ήταν στις 7 Ιανουαρίου στην ονομαστική του εορτή. Ο κόσμος ανύποπτος από τις δυσκολίες που αντιμετώπιζε ο Εθνικός Κυβερνήτης είχε μεθύσει από τις νίκες τους Ελληνικού Στρατού στα βουνά της Βορείου Ηπείρου και την αίγλη που παρουσίαζε η Ελλάς στο εξωτερικό. Την ημέρα της εορτής του ο λαός αποθέωσε τον Μεταξά που όλοι έσπευδαν να του ευχηθούν και να τον συγχαρούν ακόμη και αντίπαλοι της 4ης Αυγούστου. Σε απάντηση των διαφόρων λόγων και προσφωνήσεων εκ μέρους του υπουργικού συμβουλίου αλλά και του Ακαδημαϊκού Σπύρου Μελά που τον αναγνώριζαν ως πρωτεργάτη της νέας Ελληνικής Δόξας είπε : «…Όλα αυτά τα οποία επετέλεσεν το Έθνος δεν οφείλονται εις εμένα. Οφείλονται εις τας θαυμασίας αρετάς του Ελληνικού Λαού ο οποίος πάντοτε εστάθη εις το ύψος των παραδόσεων του οσάκις η ομόνοια επεκράτησε μεταξύ αυτού και το στοιχείον της πειθαρχείας, όχι της δουλικής και της τυφλής, αλλά της ευσυνείδητου πειθαρχίας… Με την διαίρεσιν του παρελθόντος αι αρεταί αυταί αι οποίαι βεβαίως ποτέ δεν έπαυσαν να υπάρχουν ευρίσκοντο εις λήθαργον. Όλη μου η προσπάθεια από την ημέρα που ανέλαβα την αρχήν έτεινε εις το να τας αφυπνίσω ώστε το Έθνος να είναι ψυχικώς έτοιμον δια μίαν 28ην Οκτωβρίου».
Ο Ιωάννης Μεταξάς παραδίδει το πνεύμα
Στις 22 Ιανουαρίου ο Ιωάννης Μεταξάς για πρώτη φορά δεν κατέβηκε στο στρατηγείο. Είπαν ότι ήταν κρυολογημένος. Κανένας δεν ανησύχησε. Στην κυβέρνηση όμως αυτή η απουσία έγινε αμέσως αισθητή, διότι υπήρχαν πολλά ζητήματα που έμεναν άλυτα σε αναμονή της επιστροφής του. Άρχισαν να κυκλοφορούν διάφορες φήμες για την υγεία του Προέδρου, αλλά οι ειδήσεις από το περιβάλλον του Εθνικού Κυβερνήτη ήταν καθησυχάστηκες. Τελικά το απόγευμα της 26ης η κυβέρνηση ενημερώθηκε ότι η κατάσταση της υγείας του Προέδρου ήταν κρίσιμη και του γινόταν μετάγγιση αίματος. Το απόγευμα της 28ης Ιανουαρίου φάνηκε ότι το τέλος του ήταν ζήτημα ωρών. Τελικά το μοιραίο επήλθε. Ο Εθνικός Κυβερνήτης, ο Αρχηγός της 4ης Αυγούστου, τη χαραυγή της 29ης Ιανουαρίου 1941 παρέδωσε το πνεύμα.
Το απόγευμα της ίδιας ημέρας η σωρός του Ιωάννη Μεταξά μετεφέρθη στη Μητρόπολη. Ο καιρός ήταν σκοτεινός και έπεφτε χιονόνερο. Μέσα στα κρύα νερά είχαν γονατίσει ένα σωρό φαλαγγίτες και φαλαγγίτισσες αλλά και απλές γυναίκες του λαού, που έκλαιγαν γοερά. Δεν ήταν ένα απλό πένθος αλλά ένα ασήκωτο βάρος στη ψυχή όλων των Ελλήνων διότι εκείνη την ώρα, ο Μεταξάς ήταν το σύμβολο, ο εμπνευστής του μεγάλου αγώνα, που βρισκόταν σε ένα από τα πλέον κρίσιμα σημεία του. Το δέος από το θάνατο του είχε καταλάβει εχθρούς και φίλους. Την επομένη η σωρός παρέμεινε εκτεθειμένη σε λαϊκό προσκύνημα. Αμέτρητες χιλιάδες λαού παρέλασαν εμπρός από το φέρετρο. Την Παρασκευή το απόγευμα κηδεύτηκε ο Μεταξάς μέσα σε απερίγραπτες λαϊκές εκδηλώσεις πένθους. Όταν εις το νεκροταφείο ακούστηκαν από τους Ευζώνους οι αποχαιρετιστήριες βολές, στα μάτια όλων ο Μεταξάς δεν αντιπροσώπευε ένα απλό θνητό, αλλά μία μεγάλη ιδέα. Οι σύμμαχοι θρήνησαν τον Εθνικό Κυβερνήτη. Οι Έλληνες έχασαν τον αρχηγό τους και η Ελλάς ένα μεγάλο ηγέτη.
Η άποψη του Κωνσταντίνου Μανιαδάκη για το θάνατο του Εθνικού κυβερνήτη
Ο αδόκητος θάνατος του Ιωάννη Μεταξά συγκλόνισε το πανελλήνιο. Σε μία πολύ δύσκολη για το Έθνος κατάσταση επήλθε ο θάνατος του Εθνικού Κυβερνήτη καθώς υπήρχαν αιωρούμενες γερμανικές προτάσεις, για ειρήνη που τελικά εάν γινόντουσαν αποδεκτές από τη Ελληνική Κυβέρνηση, ίσως να άλλαζαν το ρου της Ιστορίας, Η Ελλάς θα μπορούσε να αποφύγει την τριπλή κατοχή, αλλά και να είχε αποφευχθεί ο καταστροφικός συμμοριτοπόλεμος. Δυστυχώς, κακή για την πατρίδα συγκυρία, έχασε τον ηγέτη της και πρωθυπουργό της νίκη από αμυγδαλές. Τον Κωνσταντίνο Μανιαδάκη στενό συνεργάτη του Μεταξά, ο οποίος γνώριζε τα πάντα, οι σύμμαχοι φρόντισαν να τον απομακρύνουν από το περιβάλλον της κυβέρνησης, που βρισκόταν στη Μέση Ανατολή και να τον εξορίσουν στην Αργεντινή. Σε εκμυστηρεύσεις του μετά τη λήξη του πολέμου είχε αναφέρει: «Αν είχαμε τον Μεταξά σε τρίτη θέση νοσοκομείου, αυτός θα ζούσε». Είχε επίσης την άποψη ότι: «Οι γιατροί φταίγανε και επωφελήθηκαν οι Άγγλοι». Σε διηγήσεις της, η κόρη του Μεταξά, Λουκία, είχε ρωτήσει τον πατέρα της εάν ήθελε να τον δει και άλλος γιατρός: «Ναι παιδί μου ναι! Μου απήντησε». Εκκληθεί επειγόντως ο διαπρεπής Βιεννέζος ιατρός Δρ. Έππιγκερ ο οποίος φτάνοντας την Τρίτη 28 Ιανουαρίου 1941 στο Βελιγράδι, ματαίωσε το ταξίδι του στην Ελλάδα, αφού τον πληροφόρησαν ότι ήταν ήδη αργά αφού ο Μεταξάς πεθαίνει.
Ο ύποπτος θάνατοςτου Ιωάννη Μεταξά
Πολλά έχουν λεχθεί κατά καιρούς για το θάνατο του Ιωάννη Μεταξά. Σχετικά κυκλοφορεί η φήμη ότι τον δολοφόνησαν οι Εγγλέζοι. Οι πρώτοι που υποστήριξαν αυτή την εκδοχή ήταν οι Γερμανοί. Όταν μάλιστα στο παρεκκλήσι της Ελληνικής Πρεσβείας (Άγιος Στέφανος) στις 2 Φεβρουαρίου 1941 έγινε μνημόσυνο υπέρ αναπαύσεως της ψυχής του Μεταξά, οι Γερμανοί όχι μόνο έδωσαν άδεια να τελεστή το μνημόσυνο, αλλά είχαν παρασταθεί και επίσημα. Φυσικά οι Γερμανοί ουδέποτε παρουσίασαν κάποιο στοιχείο, αποδείξεις ή έστω απλές ενδείξεις. Ξέχωρα από όλα αυτά διάχυτη ήταν η πεποίθηση στο λαό ότι τον Μεταξά τον έφαγε η Ιντέλλιτζενς Σέρβις. Η κατηγορία αποδόθηκε στον Άγγλο ιατρό που έκανε μία ένεση στο Μεταξά.
Οι εφημερίδες της εποχής έγραψαν για το θάνατο του Ιωάννη Μεταξά
Ο Ιωάννης Μεταξάς απεβίωσε, σε ηλικία 70 ετών, την 94η ημέρα του πολέμου, στην οικία του στην Κηφισιά, στις 6 τα χαράματα, την Τετάρτη 29 Ιανουαρίου 1941, αφού την προηγουμένη κοινώνησε των αχράντων μυστηρίων.
Μεταφέρουμε από τις εφημερίδες της εποχής:
Εφημερίδα Κοινωνία 29 Ιανουαρίου 1941: «Ο Ιωάννης Μεταξάς εξέλιπε. Η Ελλάς ολόκληρος θρηνεί τον θάνατον του».
Ελεύθερον Βήμα 30 Ιανουαρίου 1941: «Ο Πρόεδρος της Κυβερνήσεως της Ελλάδος Ιωάννης Μεταξάς απέθανεν χθες την πρωίαν, Ο λαός πενθεί τον θάνατον του, τον θάνατον του πρώτου στρατιώτου της χώρας».
Ακρόπολις 30 Ιανουαρίου 1941: «Με βαθείαν οδύνην, αλλά και πίστιν επί την νίκην η Ελλάς πενθεί τον εκλιπόντα χθες Κυβερνήτην. Ο υπέρ βωμών και εστιών αγών τον οποίον ήρχισε θα συνεχισθεί δια να αχθή εις νικηφόρον τέρμα».
Βραδυνή, της 30ης Ιανουαρίου 1941: «…Κατά την τελευταία ημέρα της ζωής του, στο πλευρό του ασθενούς Μεταξά, βρέθηκε Εγγλέζος στρατιωτικός ιατρός ο οποίος ιδιοχείρως του έκανε μία ένεση. Σύμφωνα με αυτόπτες μάρτυρες, που βρέθηκαν στο πλευρό του Εθνικού Κυβερνήτη υπάρχουν μαρτυρίες τους, πως είναι βέβαιη η παρουσία Άγγλων ιατρών οι οποίοι είτε έφεραν συσκευές οξυγόνου είτε έκαναν ενέσεις στον ασθενή. Ο θάνατος πάντως του Μεταξά πέρασε στον απλό λαό σαν έγκλημα των Άγγλων: «Οι Άγγλοι τον φάγανε». Τα πρόσωπα που έζησαν από κοντά τα γεγονότα είτε σιώπησαν είτε μίλησαν δίχως ιδιαίτερες λεπτομέρειες. Πάντως η παρουσία Άγγλων ιατρών στο δωμάτιο του ασθενούς είναι γεγονός
Τραγικό γεγονός για την τύχη του πολέμου αλλά και του ίδιου του ασθενούς είναι, πως, δώδεκα πανεπιστημιακοί καθηγητές της ιατρικής, επέτρεψαν τη φροντίδα του πρωθυπουργού της χώρας, στα χέρια κάθε Εγγλέζου υπιάτρου και αρχιάτρου οι οποίοι εκτελούσαν, ποιος γνωρίζει άραγε, τι είδους αποστολή. Μετά την πάροδο των ετών εξέλιπαν οι μάρτυρες αλλά και οι καταγεγραμμένες μαρτυρίες είναι ελλιπείς. Το γεγονός είναι ότι ο θάνατος του Ιωάννη Μεταξά υπήρξε πολύ ύποπτος και οι μόνοι που ωφελήθηκαν από αυτόν ήταν οι Άγγλο»ι.
